Voorbehouden handeling
Een voorbehouden handeling is binnen de Nederlandse wet een handeling die beroepshalve slechts mag worden uitgevoerd door personen die een bepaalde titel dragen. Binnen de gezondheidszorg worden deze handelingen beschreven in artikel 36 van de Wet BIG. Het betreft handelingen die onaanvaardbare risico's met zich meebrengen als zij door ondeskundigen worden verricht.
De wet BIG maakt onderscheid tussen voorbehouden handelingen die door een zorgverlener zelfstandig mogen worden uitgevoerd, en voorbehouden handelingen die door bepaalde zorgverleners alleen mogen worden verricht in opdracht van een andere zorgverlener die wel volledig bevoegd is. In alle gevallen geldt dat men uitsluitend een voorbehouden handeling mag verrichten als men behalve bevoegd, ook bekwaam is in het uitvoeren van die handeling.
De voorbehouden handelingen zijn:
- het verrichten van heelkundige handelingen: artsen, tandartsen, technische geneeskundige en verloskundigen
- verloskundige handelingen: artsen en verloskundigen
- het verrichten van endoscopieën: artsen en technische geneeskundige
- het verrichten van katheterisaties: artsen, technische geneeskundige en verloskundigen
- het geven van injecties: artsen, tandartsen, verloskundigen, technische geneeskundige en onder voorwaarden ook verpleegkundigen
- het verrichten van puncties: artsen, technische geneeskundige en verloskundigen
- onder narcose brengen: artsen en tandartsen
- behandeling of diagnostiek met gebruikmaking van radioactieve stoffen of ioniserende straling: artsen, tandartsen en technische geneeskundige
- het verrichten van een cardioversie: artsen en technische geneeskundige
- het toepassen van defibrillatie: artsen en technische geneeskundige
- het toepassen van elektroconvulsietherapie ('elektroshocktherapie'): artsen
- het verrichten van geneeskundige steenvergruizing (lithotripsie): artsen en technische geneeskundige
- in-vitrofertilisatie: artsen
- het voorschrijven van geneesmiddelen die uitsluitend op recept mogen worden verstrekt: artsen, tandartsen, verloskundigen en verpleegkundigen
De beperking ten aanzien van de voorbehouden handelingen betreft alleen de beroepshalve uitvoering ervan. Het gebruik van een AED (defibrillatie) door leken, teneinde het leven van een ander te redden, is uiteraard wel toegestaan. Ook mogen familieleden of verzorgers van patiënten, aan hen injecties geven, katheteriseren etc., mits zij daartoe bekwaam zijn.