Viervoeters (biologie)
De viervoeters of Tetrapoda zijn een infrastam van de gewervelden. Viervoeters moeten niet verward worden met viervoetigen. De viervoeters werden traditioneel onderverdeeld in vier groepen: amfibieën, reptielen, vogels en zoogdieren. Een strikt cladistische classificatie op basis van fylogenie ziet er als volgt uit:
- Amphibia: amfibieën (kikkers, wormsalamanders en salamanders)
- Amniota: (dieren met een vlies, het amnion, om hun ei)
- Synapsida: (de enige nog bestaande groep zijn de zoogdieren)
- Anapsida: (de enige nog bestaande groep zijn de schildpadden)
- Diapsida: (onder andere dinosauriërs, vogels en hagedissen)
- Archosauromorpha: (onder andere dinosauriërs, vogels en krokodillen)
- Archosauria:
- Crurotarsi:
- Crocodilia: (krokodilachtigen)
- Ornithodira: (dinosauriërs, waaronder de vogels)
- Crurotarsi:
- Archosauria:
- Lepidosauromorpha: (hagedissen, slangen, wormhagedissen en brughagedissen)
- Archosauromorpha: (onder andere dinosauriërs, vogels en krokodillen)
| Viervoeters Fossiel voorkomen: Laat-Devoon[1] – heden | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Verschillende recente viervoeters | ||||||
| Taxonomische indeling | ||||||
| ||||||
| Infrastam | ||||||
| Tetrapoda Jaekel, 1909[2] | ||||||
Afbeeldingen op  | ||||||
Viervoeters op  | ||||||
| ||||||
Een groep binnen de amniotische viervoeters, de Sauropsida, radieerde in de reptielen, waaronder lepidosauriërs, dinosauriërs (waaronder vogels), krokodilachtigen, schildpadden en uitgestorven verwanten; een andere groep amnioten splitste zich uit in de zoogdieren en hun uitgestorven verwanten. Binnen de amnioten ontstonden groepen dieren met vleugels, zoals vogels binnen de dinosauriërs en vleermuizen binnen de zoogdieren.
Sommige viervoeters, zoals de slangen, verloren tijdens de evolutie hun ledematen; bepaalde soorten hebben nog rudimentaire botten als een overblijfsel van de ledematen van hun verre voorouders. Anderen werden weer amfibieën of ontwikkelden een anderszins levenswijze in het water, de eerste tijdens het Carboon, anderen zo recent als het Cenozoïcum.[3][4]
Evolutie
Tetrapoden zijn ontstaan uit een groep dieren die bekendstaat als de Tetrapodomorpha. De Tetrapodomorpha zijn op hun beurt ongeveer 390 miljoen jaar geleden, in het midden van het Devoon, geëvolueerd uit voorouderlijke Sarcopterygii (kwastvinnigen). Het lichaam van Tetrapodomorpha was waarschijnlijk een overgangsvorm tussen vissen met vinnen en de vierarmige tetrapoden. De eerste tetrapoden (vanuit een traditioneel, op apomorfie gebaseerd perspectief) verschenen 367,5 miljoen jaar geleden in het Laat-Devoon. Wat de specifieke voorouders waren van de tetrapoden, en het proces waardoor ze het land van de aarde koloniseerden nadat ze uit het water kwamen, is nog niet geheel opgehelderd.
Bronnen
|