Verkrachting
Verkrachting is het ongewenst seksueel binnendringen van het lichaam door een ander. De precieze juridische definitie van de term verschilt per land.[1]
.jpg)
Bij seksuele penetratie gaat het niet alleen om gedwongen geslachtsgemeenschap. Een verkrachting kan ook ongewenste penetratie zijn van anus of mond. De penetratie hoeft niet per se met de penis te worden uitgevoerd: binnendringen met vingers of voorwerpen kan verkrachting opleveren.
Het grote verschil met aanranding is dat bij een aanranding geen sprake is van binnendringen van het lichaam en bij verkrachting wel. Iemand die bijvoorbeeld een ander onder dwang seksueel moet binnendringen is derhalve niet verkracht maar wellicht wel aangerand wegens het tegen zijn zin moeten verrichten van de seksuele handeling.
Zowel mannen, vrouwen als kinderen kunnen het slachtoffer zijn van een verkrachting. Ook tussen echtgenoten kan sprake zijn van verkrachting binnen het huwelijk.
Dwang
Omdat de penetratie ongewenst is komt er dus altijd dwang aan te pas. De dwang vindt meestal plaats door geweld, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. Ook bedreiging of chantage zijn vormen van dwang, bijvoorbeeld wanneer de dader zijn slachtoffer dreigt een opgenomen cybersexfilmpje online te plaatsen wanneer de bedreigde niet bij de dader langskomt voor een afspraakje met seks. De seksuele handelingen vinden dan weliswaar zonder gewelddadige dwang, maar desalniettemin tegen de wil van de ander dus onder dwang plaats.
Het is ook niet nodig dat de seksuele penetratie door de dader zelf geschiedt. Wanneer de dader bijvoorbeeld twee personen onder schot houdt en verplicht tot geslachtsgemeenschap, geldt dit eveneens als verkrachting. De tweede persoon is dan het middel waarmee de dader het slachtoffer seksueel penetreert.
Wetgeving
België
In het Belgisch Strafwetboek wordt verkrachting strafbaar gesteld door artikel 375. De definitie luidt: "Verkrachting is elke daad van seksuele penetratie van welke aard en met welk middel ook, gepleegd op een persoon die daar niet in toestemt." Verkrachting wordt bestraft met een gevangenisstraf van 5 tot 10 jaar en kan in sommige omstandigheden oplopen tot zelfs 20 of zelfs 30 jaar. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de eigenlijke verkrachting en de verkrachting bij gelijkstelling. In het eerste geval moet er sprake zijn van geweld, dwang of list, terwijl dit in het tweede geval niet hoeft bewezen te worden (er is sowieso sprake van verkrachting). Verkrachting bij gelijkstelling is enkel van toepassing op iemand die jonger is dan 14 jaar.
De Belgische wetgever is niet coherent geweest bij het instellen van deze leeftijdsdrempel: vanaf de leeftijd van 14 jaar kan men geldig toestemming geven, waardoor geslachtsgemeenschap niet meer per definitie als verkrachting wordt gekwalificeerd. Bij andere seksuele handelingen wordt men geacht pas vanaf 16 jaar geldig toestemming te kunnen geven.
Nederland
Verkrachting wordt in artikel 242 van het Nederlandse Wetboek van Strafrecht omschreven als "door geweld of een andere feitelijkheid of bedreiging met geweld of een andere feitelijkheid iemand [dwingen] tot het ondergaan van handelingen die bestaan uit of mede bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam". Verkrachting wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste twaalf jaren. Volgens de Hoge Raad valt het binnendringen van de tong in de mond (tongzoenen) niet onder verkrachting.[2]
In Nederland was vóór 1991 gedwongen seks binnen het huwelijk niet verboden. Partners hadden binnen het huwelijk de echtelijke verplichtingen. Daarmee was gedwongen seks tussen getrouwden geen verkrachting door de één, maar eerder ongehoorzaamheid van de ander, meestal de vrouw, aan de plichten die de huwelijkse staat met zich meebracht. In de in 1991 door zowel de feministen als de maatschappelijke opinie tot stand gekomen wetswijziging, werd het begrip verkrachting ook verruimd. Niet alleen geweld maar ook andere dwangmiddelen om seks te verkrijgen, kunnen daardoor leiden tot een veroordeling wegens verkrachting. Opmerkelijk hierbij is dat het dwingen van een man door een vrouw tot het hebben van geslachtsgemeenschap momenteel niet als verkrachting maar als aanranding aangemerkt wordt. Deze constructie, waar de man geen slachtoffer van verkrachting kan zijn en de vrouw geen dader, is in afgelopen jaren bekritiseerd.
Bij dezelfde wetswijziging werd de delictomschrijving sekseneutraal gemaakt, zodat verkrachting van een man er ook onder viel.
Suriname
In Suriname is verkrachting strafbaar gesteld door artikel 295 van het Wetboek van Strafrecht, dat gewijzigd werd in 2009 (Staatsblad van de Republiek Suriname 2009 no. 142). Het artikel bepaalt: 'Degene die door geweld of een andere feitelijkheid of bedreiging met geweld of een andere feitelijkheid iemand dwingt tot het ondergaan van handelingen die bestaan uit of mede bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam, wordt als schuldig aan verkrachting gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren en geldboete van ten hoogste SRD. (Surinaamse dollar) 100.000.'
Speciale situaties
Indien seksuele binnendringing gebeurt bij een kind (wettelijke leeftijdsgrens verschilt per land), spreekt men soms ongeacht eventuele dwang of toestemming van verkrachting. Dit omdat een kind niet in staat geacht wordt de handeling een halt toe te roepen, dan wel volgens verschillende rechtssystemen (waaronder het Amerikaanse) geen juridisch geldige toestemming kan verlenen. Dit kan ook gelden voor een verstandelijk beperkt of bewusteloos persoon. Men spreekt in Anglosaksische landen van 'statutory rape' (verkrachting volgens de wet). Los van de term verkrachting zijn deze handelingen in de Nederlandse wet in ieder geval apart strafbaar gesteld.[3][4]
Er is ook een geval bekend waarin een man bij een vrouw haar slaapkamer wist binnen te dringen en bij haar in bed kroop. Hij wist geslachtsgemeenschap met haar te krijgen door zich voor te doen als haar vriend. In haar "slaapdronken" toestand staat zij toe dat de man gemeenschap met haar heeft. Dit werd door de rechter niet als verkrachting gezien, omdat de vrouw wel toestemming had gegeven.[5] Verder is er ook een geval bekend van een vrouw die eerst toestemming gaf aan een man om geslachtsgemeenschap met haar te hebben, en tijdens het vrijen zei dat ze niet meer wilde. De man ging echter door met vrijen. Ook hij werd vrijgesproken.
Een fenomeen apart is de groepsverkrachting, waarbij een groep mensen, meestal jongens, één of enkele slachtoffers, gewoonlijk van het vrouwelijk geslacht, achter elkaar verkrachten. Opmerkelijk is dat het daderprofiel van een groepsverkrachter doorgaans volkomen afwijkt van dat van de gemiddelde individuele verkrachter.
Een serieverkrachter verkracht meerdere vrouwen in een relatief korte tijd. Een voorbeeld is de Utrechtse serieverkrachter.
Bewijs
Een van de voornaamste redenen waarom het in verkrachtingszaken niet tot een rechtszaak komt is een gebrek aan bewijs. Zo werd in de periode 2009-2011 in België 44% van de zaken geseponeerd, waarvan 56% omdat bewijs onvoldoende was. Andere redenen voor seponeren waren onder andere het gedrag van het slachtoffer of omdat het zou gaan om een misdrijf van relationele aard.[6] In een studie die in 2009 uitgevoerd is door de London Metropolitan University, waarbij de statistieken van 100 verkrachtingszaken tussen 2001-2007 in 11 Europese landen met elkaar werden vergeleken, komt een diffuser beeld naar voren. Het percentage zaken dat voor een rechtszaak wordt beëindigd wegens te weinig bewijs varieert in deze studie tussen de 12% (Oostenrijk) en 53% (Zweden), met een gemiddelde van 30% over alle landen genomen. In 10% van de gevallen wordt de vervolging gestopt omdat er helemaal geen bewijs voor verkrachting is. Uit het onderzoek komt ook naar voren dat de op een na belangrijkste reden om de vervolging te staken is gelegen in beslissingen van het slachtoffer. In gemiddeld 27% van de zaken trekt het slachtoffer zijn belastende verklaring in, wijzigt deze zodat geen sprake meer is van een strafbaar feit of werkt het slachtoffer niet mee met het opsporingsonderzoek. Van de zaken die uiteindelijk voor de rechter verschijnen resulteert echter gemiddeld 77% in een veroordeling.[7]
Gevolgen voor het slachtoffer
 |
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts. |
Slachtoffers van verkrachting kunnen ernstig getraumatiseerd zijn door de aanval en kunnen problemen hebben met functioneren. Ze kunnen bijvoorbeeld concentratiestoornissen, slaapstoornissen of eetproblemen hebben. Na te zijn verkracht, ervaart het slachtoffer vaak een acute stressstoornis, met symptomen zoals intense, soms onvoorspelbaar emoties, en het moeilijk vinden om om te gaan met hun herinneringen aan de verkrachting. In de maanden direct na de aanval, kunnen deze problemen zodanig ernstig zijn, dat ze het slachtoffer verhinderen om de verkrachting te vertellen aan vrienden of familie, of op zoek te gaan naar politie of medische hulp. Bijkomende symptomen van acute stress stoornis zijn onder meer:
- depersonalisatie of dissociatie (het gevoel dat de wereld vreemd en onwerkelijk is)
- moeite met het herinneren van delen van de verkrachting
- herbeleving van de aanval door middel van herhaalde gedachten, herinneringen, of nachtmerries
- het vermijden van dingen, plaatsen, gedachten en / of gevoelens die het slachtoffer aan de verkrachting herinneren
- angst of verhoogde waakzaamheid (slapeloosheid, concentratieproblemen, etc.)
- vermijden van het sociale leven of de plaats van verkrachting
Voor een derde tot de helft van de slachtoffers, blijven deze symptomen ook na de eerste paar maanden bestaan. Dan wordt er gesproken van een posttraumatische stressstoornis.
Zie ook
Literatuur
- Georges Vigarello, Histoire du viol, XVIe-XXe siècle, 1998, ISBN 2020262665
- Susan Brownmiller, Tegen haar wil. Mannen, vrouwen en verkrachting, 1989, ISBN 9060742931
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Rape van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |