Verbond van Actualisten

Het Verbond van Actualisten (VvA) was de eerste fascistische politieke partij in Nederland. De partij werd opgericht op 23 januari 1923.

Oprichters waren vier personen: De eigenlijke initiatiefnemer, een 21-jarige Leids student in de Indologie, Hugues Alexandre Sinclair de Rochemont, telg uit een Hugenoten-familie, de Leidse privaatdocent in de Romeinse wijsbegeerte Karel de Jong, Alfred Haighton, de directeur van Lotisico, een goed-renderend bedrijf waarbij men zich tegen een 'niet' in de Staatsloterij verzekeren kon en Arie van Iperen. Het VvA hoopte de fascistische machtsovername van Mussolini in Italië in Nederland te kunnen kopiëren. Van Iperen trok zich spoedig terug, en ook De Jong speelde verder geen grote rol. Het waren Sinclair en Haighton die de belangrijke personen binnen het VvA waren.

In mei 1924 werd het verbond voor het eerst actief. In Amsterdam was in mei 1924 een staking bij Werkspoor uitgebroken, en werkwilligen werden er door stakers lastig gevallen. Met instemming van de directie van Werkspoor besloot Sinclair de stakingsbrekers te hulp te komen. Een vijftigtal studenten en arbeiders, hoofdzakelijk uit Rotterdam afkomstig, trok naar Amsterdam 'om de macht van de vakbonden te breken'. Succes had dat ingrijpen niet. Midden in de actie realiseerde Sinclair zich bovendien dat wat hij deed 'regelrecht in strijd was met het socialistische beginsel van het fascisme': de Actualisten moesten juist de arbeiders achter zich krijgen. Dus werd een vakvereniging opgericht, de Nationale Arbeiders Organisatie (NAO). Spoedig bleek dat de door Haighton betaalde propagandist 'een niet onbelangrijk strafregister' had. Een en ander kwam de naam van het Verbond niet ten goede. Het nam deel aan de Tweede Kamerverkiezingen 1925, maar haalde slechts 2262 stemmen, 0,08% van het totaal. Sinclair zakte in een depressie weg en het verbond verliep.

In 1927 kwam Haighton met een voorstel voor nieuwe actie bij Sinclair. Haighton was inmiddels eigenaar geworden van een Leidse drukkerij, en hij wilde een fascistisch weekblad uitgeven. Sinclair bedacht de titel, De Bezem, en tekende eigenhandig het overeenkomstige embleem; de drie eerste nummers schreef hij in zijn eentje vol. Spoedig werd echter Erich Wichman met furieuze scheldkannonades in proza en poëzie de voornaamste medewerker. Deze wist wel lezers te trekken, en Sinclair en Haighton besloten rond het blad een nieuwe beweging te construeren. Hiertoe werd het Verbond van Actualisten in november 1928 opgeheven.

• 
  Programma Verbond van Actualisten (ca. 1924)
• 
  Programma Verbond van Actualisten (ca. 1924)
• 
  Karel de Jong
  (door H. Jansen)