Veertien canons

De Veertien canons vormen een serie canons gecomponeerd door Johann Sebastian Bach.

Autograaf van de 14 Canons BWV 1087 uit Bachs gedrukte handexemplaar van de Goldbergvariaties

Achtergrond

De Veertien canons (BWV 1087) of Vierzehn Kanons über die ersten acht Fundamentalnoten der Aria aus den Goldberg-Variationen van Johann Sebastian Bach werden in het voorjaar van 1975 ontdekt in de archieven van een Straatsburgse professor. Deze bezat een exemplaar van de Goldbergvariaties waarin Bach persoonlijk enige fouten had verbeterd. Op de laatste pagina van deze druk echter ontdekte men een handgeschreven vel papier met 14 canons over de eerste 8 basnoten van de Goldbergvariaties. De titel van dit blad luidt:

Verschillende canons over de eerste acht fundament-noten van de aria hiervoor van J.S. Bach

Het manuscript werd voor 500.000 frank verkocht aan de Parijse Bibliothèque nationale.

Raadselschrift

Al was de Goldbergcyclus al in 1742 in druk verschenen, toch heeft Bach blijkbaar gezien dat er meer compositorische mogelijkheden in het materiaal scholen. Deze appendix betreft niet enige vrije variaties, ook geen intervalcanons zoals in de Goldbergvariaties zelf, maar het is veel eerder het resultaat van strenge en constructiegerichte analyse van de vorm van deze 8 noten. De canons zijn in zogeheten raadselschrift betiteld door Bach. De uitvoerder dient aan de hand van de notatie uit te vinden hoe de canon in elkaar steekt, hoe de stemmen verlopen en wanneer de stemmen ten opzichte van elkaar inzetten. Men kan ook stellen dat de 14 canons 'versleuteld' genoteerd zijn (raadselcanons). Dit procedé gebruikt Bach om de 'kenners' van de 'liefhebbers' te onderscheiden. Zie de titelbladen van de Clavier-Übungen, waarin Bach zich richt tot deze kenners en liefhebbers.

Basnoten

De eerste acht basnoten van de Goldberg Variaties waarop de veertien canons gebaseerd zijn:

Overzicht van de 14 canons
Haussmanns portret van Bach
Detail uit Hausmanns Bach-portret. Hierop ziet men in de hand, een vel papier waarop de 13e canon genoteerd staat.
Canon Bijschrift Notatie Afbeelding
Canon 1Canon simplexeenstemmig genoteerd, tweestemmige uitwerking.
Canon 2all'roverscioeenstemmig genoteerd, tweestemmige uitwerking.
Canon 3Beede vorign Canones zugleich. Motu recto e contrarioeenstemmig genoteerd, is *eigenlijk 3 canons in 1, tweestemmig, cirkelcanon.
Canon 4motu contrario e rectueenstemmig genoteerd, tweestemmige uitwerking.
Canon 5Canon duplex a 4tweestemmig genoteerd, vierstemmige uitwerking.
Canon 6Canon simplex ueber besagtes Fundament, a 3tweestemmig genoteerd, driestemmige uitwerking.
Canon 7Idem a 3tweestemmig genoteerd, driestemmige uitwerking.
Canon 8Canon simplex, il sogetto in Altotweestemmig genoteerd, driestemmige uitwerking.
Canon 9Canon in unisono post semifusam. a 3tweestemmig genoteerd, driestemmige uitwerking.
Canon 10Alio modo, per syncopationes et per ligaturas,a 2Bach noteerde 2 versies, bij de 2e versie schrijft hij evolutio, tweestemmig.
Canon 11Canon duplex uebers Fundament a 5driestemmig genoteerd, vijfstemmige uitwerking.
Canon 12Canon duplex ueber besagte Fundamental-Notendriestemmig genoteerd,vijfstemmige uitwerking.
Canon 13Canon triplex, a 6driestemmig genoteerd, zesstemmige uitwerking.
Canon 14Canon a 4 per Augmentationem et Diminutionemeenstemmig genoteerd, vierstemmige uitwerking.
Zie de categorie BWV 1087 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.