Ton de Kruyf

Ton de Kruyf (Leerdam, 3 oktober 1937 - Amsterdam, 1 februari 2012) was een Nederlands componist. Hij stond bekend om zijn atonale composities. Veel van zijn werken zijn in opdracht geschreven. Hij was de zoon van slager De Kruijf aan de Hoogstraat te Leerdam. Als jongen was Ton altijd al met muziek bezig en speelde hij bij de Leerdamse fanfare 'Kunstliefde & Vriendschap'. Behalve het volgen van lessen in het viool- en het pianospel als heel jonge knaap speelde Ton trombone in voornoemde fanfare. Als vijftienjarige componeerde hij voor de Leerdamse fanfare het stuk 'Mozes op de berg'. Het zeer orthodoxe bestuur vond het stuk Godslasterlijk, hetgeen Ton niet kon begrijpen. Ton heeft het werk toen in zijn boosheid en teleurstelling verscheurd.

Ton de Kruyf
Holland Festival; componist Ton de Kruyf (12 juni 1971)
Algemene informatie
Geboren3 oktober 1937
Overleden1 februari 2012
Land Nederland
Werk
Beroepcomponist
Portaal    Muziek

Zijn ouders hadden weinig op met de muziekstudie. Toch heeft Ton hiervoor gekozen. De Kruyf (internationaal met een y geschreven) volgde viool- en pianolessen en nam deel aan compositiecursussen in het Duitse Darmstadt, alsmede de cursussen in Donaueschingen waar hij het werk leerde kennen van Bruno Maderna, Pierre Boulez, Karlheinz Stockhausen, Franco Donatoni en György Ligeti. Ook volgde hij lessen bij Karlheinz Stockhausen en Pierre Boulez en studeerde hij compositie bij Wolfgang Fortner (Leipzig, 12 oktober 1907 - Heidelberg, 5 september 1987) in Heidelberg en nam hij deel aan de Internationale Gaudeamus Muziekweken in Bilthoven. Zijn grote geliefde leermeester was uiteindelijk Wolfgang Fortner die hem liefkozend "Tönchen" noemde. Andere leerlingen van Wolfgang Fortner waren onder meer: Wolfgang Rihm, Henk Stam, Hans Zender en Bernd Alois Zimmermann.

Bekend om zijn atonale composities, valt een lyrische ondertoon onmiskenbaar in zijn werk aan te wijzen. Zijn omvangrijke oeuvre vertoont enige nadruk op het vocale: liederen, koorwerken, opera's, veelal in twaalftoonstechnieken geschreven, net als de atonale componist Arnold Schönberg. Ook schreef hij instrumentale werken. Later in zijn leven veranderde zijn stijl naar minder atonaal en meer traditioneel.

Zijn meest bekende werk is de opera 'Spinoza' (op een libretto van Dimitri Frenkel Frank), waarmee het Holland Festival in 1971 opende in het Circustheater te Scheveningen. In deze opera zet De Kruyf de schilder Rembrandt neer als tegenhanger van de filosoof Spinoza. De eerste ontvlucht de werkelijkheid in een droomwereld, de tweede gaat de strijd aan met de domheid en slechtheid van de wereld. De opera werd toentertijd uitgezonden door de A.V.R.O. - radio. Korte tijd na de première van de opera 'Spinoza' werd de opslagplaats waar de requisieten, de kostuums en de decorstukken werden bewaard door brand verwoest. Dit bemoeilijkte een herhaling van de succesvolle opera, een herhaling die uiteindelijk nimmer plaatsvond.

Veel van zijn werk werd, vanaf Töne aus der Ferne (1967), uitgevoerd tijdens de festivals van de International Society for Contemporary Music (ISCM) in Madrid, Praag, Hamburg en Boston.

Prijzen

In 1968 ontving hij de 'Visser-Neerlandiaprijs' voor het werk 'De blinde zwemmers' (geschreven voor jeugdkoor en ensemble op tekst van Bert Schierbeek). In 1972 werd aan De Kruyf de 'Fonteyn-Tuynhoutprijs' uitgereikt voor het in opdracht van 'Jeugd en Muziek' geschreven werk 'Séance' (1969) voor slagwerk-ensemble.

Bekende werken
  • Muziek voor het ballet 'Himalaya' (Himalaya Symphony)
  • Sonate voor cello en piano
  • Cantigas (voor bariton en cello-octet)
  • Fluitconcert
  • Canto di Speranza (voor viool en orkest)
  • Einst dem Grau der Nacht enttauscht (1964) voor mezzosopraan en ensemble op tekst van Paul Klee. Het werk is opgedragen aan zijn vrouw Ileana Melita en wordt in 1965 geselecteerd voor het ISCM-festival (International Society for Contemporary Music).
  • De blinde zwemmers (1966) (geschreven voor jeugdkoor en ensemble op tekst van Bert Schierbeek)
  • Töne aus der Ferne (1967)
  • Sinfonia II (1969)
  • Séance (1969)
  • Spinoza (opera) (1971)
  • Quauhquauhtinchan in den vreemde (1972) (radiofonische opera op tekst van Harry Mulisch). Deze opera wordt door de Nederlandse Omroep Stichting ingezonden voor de prix Italia
  • Ode to the west wind (1978)
  • Since, on a quiet night (1980) (radiofonische opera)
  • Canti e capricci (1984)
  • Celloconcert: Canti e capricci (1984) voor cello en kamerorkest, geschreven voor het Nederlands Kamer Orkest
  • Anna Viola voor altviool solo (1997)
  • Lesbia mi dicit ... voor altviool solo (1999)
  • Concerto Lirico voor orkest (1999)
  • Il Diluvio (2000) (wereldpremière door het Nederlands Kamerkoor in Concertzaal Musis Sacrum, Arnhem)
  • Concert voor saxofoon en orkest (opgedragen aan Olivier Sliepen, altsaxofonist van het Amstel Quartet)
  • Chautari voor saxofoonkwartet, strijkkwartet en slagwerk
  • Sphynx voor saxofoonkwartet (opgedragen aan het Amstel Quartet)
  • Glass Hymnody (2002) (gecomponeerd voor het honderdjarig bestaan van de Stedelijke Harmonie 'Aurora'. De Kruyf liet zich inspireren door de glaskunst 'Memories of the 20th century' van Siem van der Marel, de huisontwerper van Royal Leerdam Crystal. De première vin dt plaats op 8 juni in de Mariakerk in Leerdam.
  • Danses Rituelles voor altviool en piano (2004)
  • Echoi (Canti e Capricci) voor sopraan saxofoon (2004), geschreven voor Olivier Sliepen.
  • Metamorphosis I (2007) for Tenor saxophone and Percussion. (in opdracht geschreven voor het ensemble 'United Instruments of Lucilin', Luxembourg)
  • Metamorphosis II (2007) for two trios. (bezetting: trio I: fluit/piccolo, altsaxofoon, piano en trio II: viool, altviool en cello) (in opdracht geschreven voor het ensemble 'United Instruments of Lucilin', Luxembourg)
  • Gohatto (Symphonic Dance Drama for orchestra) (2008)
  • Yokohama Concerto (pianoconcert)
  • Acht Sonatines voor viool en piano (2009) (in opdracht geschreven voor de vioolleerlingen van vioolpedagoog Evert Sillem)

Een complete lijst van de composities van De Kruyf is op te vragen bij uitgeverij 'Donemus' die tegenwoordig deel uitmaakt van het MuziekCentrum Nederland (MCN). Ook is een complete lijst van werken van De Kruyf te vinden op http://muziekencyclopedie.nl

Op vrijdag 10 februari 2012 om 13:15 uur vond op begraafplaats De Nieuwe Ooster aan de Kruislaan 126 in de Watergraafsmeer te Amsterdam onder grote belangstelling een herdenkingsdienst plaats om Ton de Kruyf de laatste eer te bewijzen. Onder de aanwezigen vrienden en veel van zijn collega's alsook medewerkers van het Genootschap Nederlandse Componisten (GeNeCo) en het MuziekCentrum Nederland (MCN). Ton de Kruyf is gecremeerd, zoals zijn wens was. Naar aanleiding van het overlijden van Ton de Kruyf stond enige tijd op de website van het MCN te lezen: “De hedendaagse klassieke muziek verliest een markante persoonlijkheid met een warm hart.”

Overig
  • De Kruyf was getrouwd met mezzosopraan Ileana Melita die op 8 februari 2010 overleed. Zij verleende haar medewerking aan de uitvoering van veel van het werk van Ton de Kruyf. Zij scheidden echter al snel maar bleven altijd zeer goed bevriend.
  • In een interview met Rob Witteveen (in het tijdschrift 'De Gecombineerde') in 1992 zei Ton de Kruyf over zijn componeerstijl: "In de loop der jaren verschuif je je stijl. Ik schrijf nu lyrischer, romantischer en eenvoudiger." [...] "Maar de seriële muziek is volkomen vastgelopen. Ik heb jaren strijd gevoerd met genadeloze muziek en nu krijg ik toch langzamerhand een hang naar traditie".
  • In 1995 werd in Leerdam een stichting opgericht die kamermuziekconcerten organiseert. De stichting is vernoemd naar Ton de Kruyf.

Bronnen
  • MuziekCentrum Nederland (MCN): www.mcn.nl
  • Judith Laanen: Componist Ton de Kruyf (74) overleden - 'markante persoonlijkheid'. http:www.nrc.nl/nieuws/2012/02/10
  • http://muziekencyclopedie.nl
  • Evert Sillem: In Memoriam Ton de Kruyf (1937-2012). Verschenen in tijdschrift ARCO (Kwartaalmagazine van de Nederlandse en de Vlaamse tak van de European String Teachers Association), 36ste jaargang, nr. 1, 2012
  • www.geneco.nl
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.