Tapanahoni (rivier)

De Tapanahoni (soms ook geschreven: Tapanahony) is een rivier in het zuidoosten van Suriname, in het district Sipaliwini en een zijrivier van de Marowijne. De rivier ontspringt in het zuidelijke Eilerts de Haangebergte in het grensgebied met Brazilië en stroomt vandaaruit in noordelijke richting door een berg- en heuvellandgebied tot maximaal 700 meter hoogte en passeert de Trio-dorpen Aloepi 1 en Aloepi 2. Nadat de rivier de Awalapa is ingestroomd, stroomt de rivier verder in noordoostelijke richting, langs het dorp Pelelu Tepu, waar zich een vliegveld bevindt. Vervolgens stroomt de kreek Blakawatra (Zwarte water) in de rivier en passeert de Tapanahoni de Trio-dorpen Alopi en Paloemeu. Aldaar stroomt de Paloemeu in de Tapanahoni. Voorbij het dorp Maboga verandert de rivier haar loop naar het oosten. In dit deel bevinden zich vele stroomversnellingen en watervallen. Vervolgens buigt voorbij het Wayana-dorp Apetina de Tapanahoni af naar het noorden met de Doemansingiwatervallen en Grinkasabawatervallen en stroomt bij de Granboriwatervallen het relatief dichtbevolkte gebied van Ndyuka-marrons binnen, waar zich vele dorpen bevinden. Vanaf hier tot aan de samenvloeiing met de Lawa tot de Marowijne bevinden zich vele riviereilanden (Sranantongo: Tabiki), waarvan Stoelmanseiland een van de bekendere is. Drietabbetje (of Diitabiki) vormt het centrum en de residentie van het Ndyuka-stamhoofd (granman of gaanman) Gazon Matodja.

Tapanahoni op een kaart uit 1905 van A. Franssen Herderschee

Het zuidelijke deel van de Tapanahoni bleef lange tijd ononderzocht. Dit kwam doordat de daar woonachtige Ndyuka-marrons, die in 1760 een vredesverdrag sloten met de Nederlandse koloniale overheid, tot ver in de 19e eeuw hun medewerking weigerden bij het in kaart brengen van dit deel van het land.