Subliminale boodschap
Een subliminale boodschap is een signaal of boodschap verborgen in een medium en bedoeld om doorgegeven te worden zonder dat het bewust opgemerkt wordt. Deze boodschappen zouden toch door het onbewuste kunnen verwerkt worden en onopgemerkt aanzetten tot bepaald gedrag.
Voorbeelden
James Vicary, een onderzoeker op gebied van marketing, beweerde in 1957 dat boodschappen op een bioscoopscherm die slechts een fractie van een seconde zichtbaar zijn onbewust tot gedrag leiden. Hij had hierbij een onderzoek opgesteld in een bioscoop waarbij de woorden "koop frisdrank" of "koop popcorn" één dertigste van een seconde tijdens de film in beeld stonden. Uit dit onderzoek bleek dat de verkoop van popcorn en frisdrank met meer dan de helft omhoog waren geschoten. Later is gebleken dat James Vicary zijn hele onderzoeksresultaten had verzonnen zodat meer gebruik zou worden gemaakt van een nieuwe reclamemethode van zijn hand. Ook zijn deze resultaten tot op heden niet reproduceerbaar gebleken. Vicary heeft zijn onderzoek later ingetrokken.
Een ander bekend voorbeeld is een verkiezingsspotje van George W. Bush. In zijn strijd tegen Al Gore was in zijn tv-reclame na de naam Al Gore heel kort het woord "rats" (ratten) te zien. Het spotje probeerde dus de kandidaat te koppelen aan het negatieve woord "rats". Echter, het is nooit bewezen dat door middel van dit soort spotjes het stemgedrag beïnvloed kan worden. Vermoed wordt dat het effect van subliminale waarnemingen erg klein is. Dit hangt wel af van de mate van blootstelling, waardoor het werkelijke effect moeilijk te zeggen is.
Onderzoek
De Nederlandse hoogleraar Ap Dijksterhuis doet onderzoeken naar subliminale boodschappen.
In populaire media
- In de misdaadfilm Double Exposure (1973) van Columbo werd gebruikgemaakt van dit onderwerp.
- In de film Fight Club (1999) werd gebruikgemaakt van subliminale boodschappen op verschillende momenten in de film.
- In een aflevering van de animatieserie The Simpsons uit 2000 zit in een videoclip de zin Yvan eht nioj (eniram ed jib mok in de vertaling), wat achteruitgespoeld gehoord kan worden als Join the navy (Kom bij de marine). Lisa ontdekt dat de marine via videoclips jongeren in de marine wil lokken.