Slag om Tarawa

Na de Eerste Wereldoorlog wist Japan via het Vrede van Versailles (1919) zijn invloedssfeer in de Stille Oceaan uit te breiden. Door onderhandeling had het vele atollen in de Stille Oceaan aan zijn grondgebied kunnen toevoegen. In 1932 stapte Japan echter uit de Volkenbond die was voortgevloeid uit de conferentie in Versailles.[1] In 1937 besloot de Japanse regering een alliantie met Duitsland en Italië aan te gaan. Na de val van Nederland en Frankrijk leek het Japan opportuun de kolonies van deze landen te annexeren. Indonesië en Indochina waren rijk aan grondstoffen en moesten de hongerige Japanse oorlogsmachine voeden.
De plotse expansie van het Japanse rijk lag de Verenigde Staten echter zwaar op de maag. Hoewel ze een vriendschappelijke relatie met Japan beoogden, was het ontstaan van een potentiële tweede supermacht in de Stille Oceaan een doorn in het oog. De relatie tussen beide landen verzuurde en beide kampen begonnen de eerste oorlogsplannen te smeden.
Op 8 december 1941, een dag na de aanval op Pearl Harbor, verklaarde Japan de oorlog aan de Verenigde Staten. Aangezien het voor de Verenigde Staten onmogelijk was om al zijn acties vanaf het vasteland te organiseren, kwam de legerstaf op de proppen met de Island-hoppingtechniek. Het plan was om beetje bij beetje de Japanse hoofdeilanden te naderen om zo een efficiënter offensief te kunnen voeren. Tarawa werd een van de eerste eilanden op de lijst van de Amerikanen.

Admiraal Shibazaki Keiji, die de leiding had over de Tarawa-atol, was zich bewust van een mogelijke aanval en liet minutieuze verdedigingswerken uitvoeren. Omdat Betio slechts een vijftal kilometer lang was en een kleine 800 m breed, waren de stranden een belangrijk punt van verdediging. De grote lagune die het eiland Betio aan de noordelijke kant omvat, zag hij als een ideaal natuurlijk obstakel bij een mogelijke aanval. Er werden enkele houten barricades gebouwd en artillerie geplaatst om de vijand af te schrikken.
Er was behoorlijk wat lef nodig om de noordzijde aan te vallen. De Japanse troepen hadden er vrij schot en het water was er minimaal doorwaadbaar omwille van de zandbanken en het scherpe koraal waaraan de bodem van de lagune rijk was. Shibazaki had nog plannen om de defensie van dit strand te verfijnen. Zo had hij nog het idee zeemijnen in de lagune te laten plaatsen, maar wegens tijdsgebrek konden deze plannen niet uitgevoerd worden.
De zuidelijke zijde echter, die de vijand makkelijker zou kunnen aanvallen, werd volledig afgezet door een barricade en ook hier werd zware artillerie geplaatst. Indien de vijand toch door zou breken, waren er op het eiland nog strategisch geplaatste controlepunten en bunkers om hen tegen te houden. Verder werden er nog anti-tankkuilen gegraven om de zware tanks en terreinwagens van de Amerikanen tegen te houden, maar omdat de luchthaven vrijwel het gehele eiland besloeg, was het volgens Shibazaki van kapitaal belang dat zeker de kustlinies stand hielden bij een eventuele aanval.

De Amerikanen, onder leiding van de generaal Smith, werkten een plan uit samen met Britten, Australiërs en Nieuw-Zeelanders die in de regio van de Gilberteilanden gewoond hadden. De ex-kolonialen waren een grote hulp voor de Amerikanen omdat ze een vrij gedetailleerde beschrijving van het terrein konden geven. Het plan dat ze uiteindelijk zouden uitvoeren, stond haaks op de verwachtingen van admiraal Shibazaki. Ze zouden met behulp van amfibische voertuigen en landingsboten de lagune betreden en van daaruit in verschillende aanvalsgolven het strand belagen.
De noordelijke zijde van Betio werd verdeeld in drie zones: Red 1, 2 en 3. Elke compagnie kreeg een zone toegewezen waarop ze zich tijdens de slag moest focussen. Als alles naar wens verliep zou zo volgens de Amerikanen het eiland in een mum van tijd ingenomen worden. Majoor Frank Holland, een specialist wat de getijden betrof, merkte op dat het plan van de Amerikanen alleen zou slagen indien de troepen de lagune zouden betreden bij hoogtij. Anders zouden ze onvermijdelijk vastlopen op de zandbanken en zouden ze een uitstekende schietschijf voor de Japanse mariniers zijn. Zijn opmerkingen werden maar lauw onthaald door zijn oversten en de plannen werden nauwelijks bijgestuurd.

Nu de strijd gestreden was, werd duidelijk welke ravage was aangericht. Op het eiland stond nauwelijks nog een palmboom recht en de dodental was aan beide zijden hoog. Overal op het eiland lagen lijken verspreid die de hevigheid van de gevechten op een gruwelijke manier illustreerden. De enkele Japanse krijgsgevangenen die nog in leven waren, werden volledig uitgekleed opdat ze geen zelfmoord konden plegen. Een grote schande voor de Japanse soldaat. Zelfmoord is in Japan altijd al iets uitzonderlijk geweest. Het niet kunnen ontnemen van het eigen leven na gevangen te worden door de vijand is enorm onterend. Deze overtuiging kwam al voor bij de traditionele vorm van rituele zelfmoord in Japan, seppuku.
Met de val van Betio vielen ook de andere eilanden die deel uitmaakten van de Tarawa-atol in handen van de Amerikanen. Het puin werd geruimd en het vliegveld werd in zijn oorspronkelijke staat hersteld. Tarawa zou in het verdere verloop van de oorlog dienen als bevoorradingspunt voor het Amerikaanse kamp. Opmerkelijk is dat beide kampen na de strijd met verstomming geslagen waren. De Japanners omwille van het feit dat hun "onneembaar" eiland toch ingenomen was door de VS, de Amerikanen waren dan weer onder de indruk van de Japanse troepen, die een ongelooflijke trouw en vastberadenheid hadden getoond. Het werd voor beide kampen duidelijk dat de slagen die ze nog zouden moeten uitvechten, een grote beproeving voor beide legers zou zijn.

• 
  Japans 8 inch Vickers geschut "Singapore Gun"
• 
  Amerikaanse M4 Sherman tank

• (en) Kaart van de gevechtshandelingen The Gilbert Islands, Initial Operations of the 27th Infantry and Assault by 2nd Marine Division, November 1943
• Op Betio zijn 36 mariniers van de Verenigde Staten opgegraven om ze thuis te brengen. Sky News 8 juli 2015