Sint-Niklaaskerk (Brussel)

Tegen de kerk stond een forse klokkentoren die dienstdeed als belfort. Mogelijk was dit oorspronkelijk een donjon die ouder was dan de kerk. De toren werd vermeld in 1289 maar stortte op 13 december 1367 gedeeltelijk in bij een nachtelijke storm.[1] Hij werd heropgericht met behoud van de Romaanse onderbouw en een nieuwe octogonale superstructuur (1380). Het stadsbestuur kwam er samen en het stadszegel werd er bewaard. Trompetters en pijpers waren in dienst om aankondigingen op te luisteren (vijf eedafleggingen in 1451).

In 1662-65 werd een bijkomende verdieping en koepel toegevoegd door architect Leo van Heil.

Het belfort was voorzien van een beiaard en mogelijk een van de oudste visuele klokuurwerken ter wereld (1362?), evenals een van de allereerste klokautomaten (1551?).[2] In elk geval is gedocumenteerd dat er bij het installeren van een nieuwe beiaard in 1662 al een geautomatiseerd klokkenspel aanwezig was.

Net als veel andere gebouwen in de benedenstad raakte de Sint-Niklaaskerk beschadigd in het Franse bombardement van 1695. Er brak een zware brand uit en de klokken stortten naar beneden. Nog steeds is een kanonskogel te zien die zich bij het bombardement in een pilaar heeft geboord.

In 1712-13 werden herstellingswerken uitgevoerd en verving Willem de Bruyn de bovenbouw door drie nieuwe verdiepingen. Deze ingreep bleek geen succes want op 25 juli 1714 stortte de toren in. Drie dagen later al hadden de maneblussers een spotlied. In Mechelen viel te horen:

	Het is beter te blusschen sonder brandt, Als thorens te bouwen sonder verstandt.
— (Ons Volksl., VII, blz. 10)

In het Museum van de Stad Brussel bevindt zich een maquette van een nieuwe toren die uiteindelijk niet is opgericht (1715).

In de kerk hing een prachtig triptiek van de hand van Aert van den Bossche, Martelaarschap van Crispinus en Crispinianus (1494). Dit waren de patroonheiligen van de schoenmakersgilde. Het werk is verspreid geraakt over verschillende musea. Het middenpaneel bevindt zich in het Nationaal Museum te Warschau en de voorzijde van het rechterpaneel - overgebracht op doek - wordt bewaard in het Broodhuis.

In 1799 werd de kerk openbaar verkocht in de nasleep van de Franse Revolutie. Gelovigen kochten het gebouw op, dat in 1804 weer opende voor de eredienst.