Seksualiteit

Voor de seksualiteit spelen de geslachtsorganen een belangrijke rol, maar ook andere gevoelige delen van het lichaam zoals borsten, tepels en billen. Hun rol is afhankelijk van zowel persoonlijke voorkeur als culturele normen en gewoontes. Daarnaast zijn ook andere delen van het lichaam van belang, bijvoorbeeld bij de vorming van hormonen.

Als een geslachtsrijpe man en vrouw geslachtsgemeenschap hebben, kan dat leiden tot een zwangerschap. Door middel van anticonceptie kan men proberen een zwangerschap te voorkomen. Dit maakt het mogelijk, onbezorgder van seksualiteit te genieten. Aan de andere kant kunnen bepaalde vormen van anticonceptie de seksuele beleving beïnvloeden. Zo verandert het condoom de gevoeligheid van de penis en beïnvloedt de pil de stemming van de vrouw.

Negentiende-eeuwse pornografie: Hadrianus en Antinous in Egypte toont een homoseksuele handeling. Édouard-Henri Avril (1843-1928).

Mensen die zich seksueel aangetrokken voelen tot de andere sekse, zijn heteroseksueel. Mensen die zich tot dezelfde sekse voelen aangetrokken worden homoseksueel genoemd, waarbij vrouwen doorgaans lesbiennes genoemd worden. Er bestaan ook biseksuele mensen, die zich aangetrokken voelen tot beide seksen.

Mensen die geen gevoelens hebben op het gebied van seksualiteit worden aseksueel of ook wel non-libidoïst genoemd. Interseksueel zijn mensen van wie de uiterlijke geslachtskenmerken bij de geboorte onduidelijk waren. Queer noemen zich mensen die zich verzetten tegen de hokjesgeest en de normaliteit van heteroseksualiteit en ten slotte zijn er nog questionables, vaak jonge mensen die (nog) niet weten wat hun seksuele voorkeuren zijn.

Niet alle mensen beleven seksualiteit op dezelfde manier. Er zijn vele seksuele voorkeuren om seksualiteit te bedrijven en te ervaren, waarvan sommige in de huidige maatschappij geaccepteerd worden, terwijl op andere een taboe rust en diegene met een schaderisico voor personen of dieren soms strafbaar zijn.

Seksuele normen en gewoontes verschillen tussen culturen en veranderen sterk door de tijden heen. Zie bijvoorbeeld voor seksuele opvattingen tussen ongeveer 500 voor en 500 na Chr. het artikel Seksualiteit in de oudheid.

Er kunnen religieuze en ethische bezwaren tegen bepaalde vormen van seksualiteit bestaan. Zo bestempelen bijvoorbeeld de Bijbel of de Koran allerlei seksuele handelingen en gedragingen als zondig en is het openlijk spreken over seksualiteit daardoor vaak een taboe.

Seksualiteit buiten het huwelijk respectievelijk buiten een vaste relatie kan problematisch gevonden worden of zelfs verboden zijn. Voor sommige beroepsgroepen zoals rooms-katholieke geestelijken zijn seksuele handelingen geheel verboden, het zogenoemde celibaat.

Naakt uit omstreeks 1855

De rosse buurt in Amsterdam

In veel culturen is seks vanouds met gevoelens van schaamte omringd. Daarom bestaat vaak de gewoonte, ook in het Nederlands, om in bedekte termen om over seks te praten. In relaties tussen mensen speelt seksualiteit echter een grote rol, ook als zij geen seksuele handelingen met elkaar verrichten. Zo wordt bijvoorbeeld gediscrimineerd op grond van sekse of seksuele geaardheid, zelfs ondanks de wetgeving in westerse culturen op dit gebied.

Pornografie, het afbeelden van naakt of seksuele handelingen om lust op te wekken, is een beladen onderwerp.

Prostitutie is in de westerse cultuur vanouds een bedrijf waarbij personen, meestal vrouwen, geld verdienen met het verlenen van seksuele diensten. In andere culturen maakt het soms deel uit van godsdienstige gebruiken.

In de moderne tijd krijgen kinderen seksuele voorlichting zowel van de ouders, alsook op school. In de 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw werden de details voor kinderen van burgerlijke komaf geheim gehouden. Vele kinderen werden pas op de dag voor hun huwelijk door hun ouders voorgelicht - en soms gebeurde zelfs dat niet.[1] Kinderen van het platteland of in kleine behuizingen kregen waarschijnlijk zelf genoeg te zien.

De seksuele voorlichting is in de laatste helft van de 20e eeuw sterk van oriëntatie veranderd, in Nederland mede door toedoen van de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming. Voorheen werd kinderen vaak alleen verteld dat seks vies was en verboden, maar aan de andere kant was geslachtsgemeenschap binnen het huwelijk wel degelijk geoorloofd en vanzelfsprekend, in sommige religieuze kringen zelfs verplicht. Tegenwoordig wordt veel meer ingegaan op de liefde, de biologie van seks en methoden om ziekten en zwangerschap te voorkomen.

Er zijn diverse seksuele problemen bekend. Deze hebben meestal een psychische en soms een lichamelijke oorzaak.

Stoornissen:

• vaginisme
• dyspareunie ofwel pijn bij de geslachtsdaad
• frigiditeit/libidoverlies ofwel geen zin in seks
• ejaculatio preacox ofwel vroegtijdige zaadlozing
• impotentie
• retrograde ejaculatie (sperma gaat de blaas in, in plaats van naar buiten)
• priapisme
• Persistent sexual arousal syndrome
• Post-SSRI sexual dysfunction oftewel PSSD. Dit is de naam voor seksuele bijwerkingen van een SSRI, indien die niet overgaan na het stoppen met dit antidepressivum.
• hyperseksualiteit
• parafilie
• seksverslaving
• nymfomanie
• anorgasmie

Problemen van een andere aard zijn die met de vruchtbaarheid. Wanneer de man of de vrouw onvruchtbaar blijkt en er wel een kinderwens bestaat, kan soms door medisch ingrijpen toch een kind worden verwekt.

Door het intieme contact kunnen ziektes worden overgedragen. Ziektes die alléén bij intiem contact kunnen worden overgedragen heten seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) of geslachtsziekten. Bekende geslachtsziekten zijn chlamydia, syfilis, gonorroe of druiper, ulcus molle, en hiv dat tot aids kan leiden.

Peter Paul Rubens, Verkrachting van de dochter van Leukippos

Seksuele handelingen zijn in de westerse samenleving geaccepteerd wanneer gelijkwaardige partners vrijwillig een seksueel contact aangaan. Gelijkwaardigheid wil hier zeggen dat de partners voldoende bekwaam zijn om hun wil kenbaar te maken. Volwassenen mogen bijvoorbeeld met kinderen, ook als die zich niet verzetten, geen seksuele handelingen verrichten. Hulpverlener en leraren staan per definitie niet in een gelijkwaardige relatie met hun klanten respectievelijk leerlingen.

Wettelijk zijn onder meer aanranding en verkrachting als vormen van seksueel geweld bekend.

Het woord seks, samenstellingen als soloseks en seksbioscoop als afgeleiden zoals seksualiteit en seksisme worden in het Nederlands altijd met -ks gespeld. De spelling sex, met een -x, was tot 1996 een zogenoemde toegelaten variant. De spelling met -x was destijds dus geen voorkeurspelling en wordt thans gezien als verouderd.[3] Slechts enkele leenwoorden (sexappeal, sexy, safe sex) vormen een uitzondering op de regel, vanwege hun Engelse bijklank. Samenstellingen van het Nederlandse seks met andere (leen)woorden vallen niet onder die uitzondering, ook niet als het andere lid uit het Engels komt. Volgens de officiële spelling schrijft men dus cyberseks, seksdrive, et cetera.

• Erotiek
• Seksualiteit in de oudheid
• Seksuele volkstaal en eufemismen

Zie de categorie Sexuality van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.