Schade
Schade is het nadelige gevolg, zowel materieel als immaterieel, van een gebeurtenis. De omvang van de schade, het nadeel, kan uitgedrukt worden als het verschil tussen de waarde in de hypothetische situatie waarin de gebeurtenis zich niet heeft voorgedaan en de waarde in de werkelijke situatie.
Een bekend voorbeeld van materiële schade is de schade ontstaan aan een auto als gevolg van een ongeval.
Soorten schade
De wetgever spreekt van vermogensschade in geval van materiële schade, en van andere schade, "nadeel dat niet in vermogensschade bestaat", bij immateriële schade. Voorbeelden zijn:
- Materiële letselschade bij lichamelijk of geestelijk letsel of overlijden;
- Economische schade: bijvoorbeeld een winkel die geen klanten meer kan bedienen, doordat zij te laat of niet bevoorraad wordt;
- Zaakschade: beschadiging van een goed, zoals een huis of auto.
- Immateriële schade: bijvoorbeeld reputatieverlies, persoonlijke smart, het besmeuren van de reputatie van een overledene, etc. Zie ook smartengeld.
Schade wordt veelal uitgedrukt in een geldbedrag, met name in het geval van materiële schade. Bij immateriële schade is een eraan gekoppeld geldbedrag enigszins subjectief en arbitrair.
Men onderscheidt nog:
- Vertragingsschade: bijvoorbeeld rentederving als gevolg van te late betaling;
- Vervangingsschade: schade doordat een zaak door een gebeurtenis niet meer te gebruiken is en vervangen moet worden, bijvoorbeeld een auto die total loss is gereden;
- Gevolgschade: schade die zich manifesteert als een gevolg van eerder geleden schade, zoals een aangereden voetganger die na door de aanrijding zijn been te hebben gebroken ook nog een hartaanval krijgt door de schrik.
Drager van de schade
De hoofdregel is dat iedereen zijn eigen schade draagt. Dit geldt met name als de schade het gevolg is van een eigen fout, of niemand aan te rekenen is, en in de praktijk eveneens wanneer een ander weliswaar aansprakelijk is maar deze niet meer te vinden is (bijvoorbeeld na vandalisme).
Een verzekering (waaronder ook sociale zekerheid) kan echter bepaalde schade dekken. Dit doet niet af aan de vraag wie aansprakelijk is voor de schade, het verschuift echter wel de economische last en daarmee het risico. Voor veel risico's is het gebruikelijk of zelfs verplicht een verzekering af te sluiten.
Als een ander dan de gedupeerde verantwoordelijk is voor het optreden van de schade, kan de verantwoordelijke voor de schade aansprakelijk zijn, en derhalve een schadevergoeding moeten betalen. De regels hiervoor verschillen per rechtsstelsel en per situatie. Ook hiertegen kan men zich verzekeren, er zijn namelijk aansprakelijkheidsverzekeringen. Voor aansprakelijkheid uit een beroepsmatige fout bestaan beroepsaansprakelijkheidsverzekeringen. Doordat verzekeraars subrogatie bedingen nemen ze hiermee ook de eventuele vordering over na de verzekerde te hebben uitbetaald, en zijn veel aansprakelijkheidsprocedures in feite procedures tussen verzekeringsmaatschappijen.
Het product van schade en de kans erop is een maat voor het risico van de schade. Deze berekening wordt uitgevoerd in een risicoanalyse.