Ruimtevaarder

Een ruimtevaarder, astronaut of kosmonaut is een persoon die in de ruimte is of in de ruimte is geweest. In de praktijk is dat iemand die met een ruimtevaartuig of een vliegtuig door de ruimte reist of gereisd heeft.

Amerikaanse astronaut in 'ruimtebrommer'

Volgens de definitie van de Amerikaanse luchtmacht begint de ruimte vanaf een hoogte van 80,5 kilometer (50 mijl), volgens de Fédération Aéronautique Internationale vanaf een hoogte van 100 kilometer. Consequentie hiervan is dat een aantal piloten die in de periode 1962-1968 met X-15-vliegtuigen hebben gevlogen door de Amerikaanse luchtmacht als ruimtevaarders beschouwd worden. De FAI erkent deze piloten niet als ruimtevaarders, met uitzondering van Joseph Walker, die tweemaal boven de 100 kilometer uitkwam.

De eerste ruimtevaarders werden op aarde geportretteerd als helden. Zij moesten lange reizen maken langs de hoofdsteden van bevriende landen, en werden veelal met gejuich onthaald. Dat had ook alles te maken met de toentertijd heersende Koude Oorlog waarbij de in de ruimtevaart behaalde successen dankbaar werden gebruikt voor propagandadoeleinden.

De heldenstatus van de ruimtevaarders verminderde na het Project Apollo, mede omdat het er al zo veel werden en ook omdat het publiek het een beetje moe werd. Zeker met de komst van de Spaceshuttle lijkt ruimtevaart vanzelfsprekend geworden. Gelet op de opleiding die de ruimtevaarders moeten volgen, zijn het echter nog wel mensen met buitengewone kwaliteiten. Veelal zijn het piloten, later ook gepromoveerde wetenschappers die een fysiek zware training achter de rug hebben, goed van brein en leden.

Overzicht van bekende ruimtevaarders
Valentina Tereshkova, de eerste vrouw in de ruimte
Neil Armstrong, de eerste mens op de maan

Synoniemen: astronaut, kosmonaut, taikonaut

De termen astronaut en kosmonaut worden soms gebruikt om onderscheid te maken tussen ruimtevaarders uit de Verenigde Staten respectievelijk de voormalige Sovjet-Unie en het huidige Rusland. Het Amerikaanse "astronaut" is afgeleid van de Griekse woorden αστρον (astron), "ster" en ναυτης (nautes), "zeevaarder". Het Russische "kosmonaut" (Космонавт; Kosmonavt) is afgeleid van de Griekse woorden κοσμος (kosmos), "ruimte" en eveneens ναυτης. In het Nederlands wordt naast ruimtevaarder vooral astronaut gebruikt.

Het gebruik van de begrippen "astronaut" en "kosmonaut" lag ten tijde van de Koude Oorlog zeer gevoelig in de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. Beide landen wilden duidelijk onderscheid maken tussen hun eigen ruimtehelden en de ruimtevaarders van de vijand, en dat werd ook van de bevriende naties verwacht. Het werd als een grote misser beschouwd als je tegen een Amerikaan sprak over "Russische astronauten".

Toen de eerste ruimtevaarders met een andere nationaliteit dan Amerikaans of Russisch werden gelanceerd, werden deze astronaut genoemd als ze aan boord van de Amerikaanse Spaceshuttle vlogen, en kosmonaut als ze aan boord van de Russische Sojoez vlogen. Voor de eerste Franse ruimtevaarders werd soms de benaming spationaut (in het Frans "spationaute") gebruikt. De verwarring werd compleet toen in 1995 de Amerikaan Norman Thagard werd gelanceerd aan boord van een Sojoez, en later Russische ruimtevaarders meevlogen met de Space Shuttle. Het is inmiddels al meerdere keren gebeurd dat ruimtevaarders met een Sojoez werden gelanceerd, en na verblijf in een ruimtestation naar de aarde terugkeerden in de Space Shuttle, en omgekeerd.

De term taikonaut wordt soms gebruikt voor Chinese ruimtevaarders, en is bedacht door Chiew Lee Yih uit Maleisië.[2][3][4] Dit werd direct overgenomen door Chen Lan, beheerder van een website over Chinese ruimtevaart. Taikonaut is afgeleid van het Chinese woord taikong (太空), dat ruimte betekent. De lettergreep naut is niet vertaald, anders zou het resultaat waarschijnlijk taikongren of taikongyuan zijn geworden, hetgeen in het Chinees "buitenaards wezen" betekent.

In China gebruiken officiële organen en de officiële pers het woord yuhangyuan (宇航員), wat grofweg kan worden vertaald als "ruimtereiziger". Deze term wordt in de internationale pers verder weinig gebruikt, waarschijnlijk vanwege de lastige uitspraak en spelling.

In China zal men er echter geen bezwaar tegen hebben wanneer je in het Engels of Russisch spreekt over "Chinese astronauten", respectievelijk "Chinese kosmonauten". In de Nederlandstalige berichtgeving door de pers lijkt het er op dat men de term taikonaut vooral als curiositeit beschouwt, en verder spreekt over Chinese ruimtevaarder of Chinese astronaut.

Russische rituelen voor de lancering
  • Boompje planten in Bajkonoer.
  • Rode anjers leggen bij de gedenkstenen voor omgekomen kosmonauten bij het Kremlin van Moskou.
  • Een bezoek brengen aan Joeri Gagarin's werkkamer in Sterrenstad en daar het gastenboek tekenen. Er wordt gezegd dat ze tijdens dit bezoek ook aan Gagarins geest toestemming vragen om te vliegen.[5]
  • Bezoek aan het huis van Sergej Koroljov.
  • Twee dagen voor de lancering leggen technici, bij het naar buiten rollen, munten op de rails van de raket, zodat deze platgewalst worden. De bemanning mag niet bij het naar buiten rollen aanwezig zijn, in plaats daarvan gaan ze naar de kapper.
  • Op de dag voor de lancering worden de kosmonauten gezegend en besprenkeld met wijwater door een Russisch-orthodoxe priester.
  • Russische ruimtevaarders (kosmonauten) bekijken, verplicht, de film Witte woestijnzon de dag voor hun lancering.
  • Bij het ontbijt drinken ze champagne.
  • Plaatsen van hun handtekening op de deur van de hotelkamer van het Kosmonauthotel.
  • Proosten met wodka en de glazen in een hoek gooien onder het uitroepen van de kreet pojechali.
  • Als ze vertrekken uit het hotel wordt een rocksong uit het Sovjettijdperk "Трава У Дома" "Het groene gras nabij mijn huis" gespeeld van de band Zemlijane ("De aardbewoners"), die spreekt van de liefde van een kosmonaut voor de planeet Aarde.
  • Op weg naar het lanceerplatform in Bajkonoer plassen de kosmonauten tegen het linkerachterwiel van de bus.
  • Dan volgt nog een laatste ritueel: de talisman. De oorsprong van deze talisman, een speeltje aan een ketting, zijn een mix van techniek, gezond verstand en bijgeloof. Het speelgoed bungelt vanaf de binnenkant van de bemanningsruimte in het volle zicht van de tv-camera, en dient om groundcontrol te laten zien wanneer het ruimteschip zijn baan om de aarde heeft bereikt. Bij het uitschakelen van de motoren, komt het speelgoed in vrije val en wordt gewichtloos. Het speelgoed, soms "Boris" genoemd, begint te zweven. De controllers zien het speelgoed zweven en hebben zo de bevestiging dat het ruimteschip inderdaad in een baan om de aarde is. Het is de taak van de commandant van de missie om de talisman met zorg uit te kiezen en er voor te zorgen dat deze veilig geïnstalleerd wordt in de capsule.
  • Bij aankomst in het ruimtestation krijgt de gearriveerde bemanning brood en zout aangeboden van de bemanning van het ruimtestation.
  • Bij terugkeer op aarde moeten er weer vele ceremonies uitgevoerd worden; zoals het ondertekenen van de buitenkant van de verbrande capsule en de binnenkant van de helikopter. En een reeks uitgebreide 'welkom thuis'-plechtigheden, te beginnen met een eerbetoon aan Joeri Gagarin's monument in Sterrenstad.

Amerikaanse rituelen voor de lancering
  • De bemanning gaat op de foto met een taart, maar eet die niet op.
  • Het ontbijt op de dag van de lancering moet roerei en biefstuk zijn, een proteïnerijke maaltijd, met een lage ontlasting, die de noodzaak tot een toiletgang in de volgende uren tot een minimum beperkt. Achter deze voedingsreden ligt een eerbetoon aan Alan Shepard, die in 1961 voor het eerst op deze manier ontbeet, en de hoop hetzelfde succes als hij te bereiken.
  • Wanneer de bemanning het astronautenverblijf verlaat om met de bus naar het lanceerplatform te rijden, komen ze bij een deur die is versierd met stickers van alle vorige missies. Als een astronaut heeft gevlogen op een vorige missie, moet hij of zij die sticker vinden en deze aanraken.
  • In de kleedkamer, waar de technici de bemanning helpen bij het aantrekken van hun drukkleding, wachten de astronauten een uur tot hun bloed gezuiverd is van stikstof door de zuivere zuurstof die ze inademen. Dezelfde E-Z Boy-ligstoelen zijn in gebruik sinds het Apolloprogramma.
  • Terwijl ze wachten spelen ze kaart, Five Card Draw of Blackjack, totdat de commandant verliest.

Zie ook
Zie de categorie Astronauten van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.