Rol (procesrecht)

De rol is in het procesrecht de lijst van de zaken die op de rechtszitting worden behandeld.

De rol wordt bepaald door de rolrechter in een rolzitting. Dat is een wekelijkse zitting in civiele dagvaardingszaken, waarbij procedurele beslissingen worden genomen en de stukken van de partijen worden uitgewisseld. Tegen deze beslissingen kan geen hoger beroep worden ingesteld. De roldag is voor de rechtbank landelijk vastgesteld op woensdag en het tijdstip om 10.00 uur.

In de praktijk wordt iedere rolzitting administratief voorbereid door een (senior) juridisch medewerker. Verzoeken met betrekking tot proceshandelingen, zoals uitstel, legt de medewerker voor aan de rolrechter. Het is deze rechter die de beslissing neemt en daarvoor de verantwoordelijkheid draagt.

Er is sprake van behandeling van een zaak door een rechter, zodra deze zich op enigerlei wijze met een zaak bezighoudt en dit voor partijen kenbaar is. De rolrechter is een dergelijke rechter en kan derhalve ook worden gewraakt. Tegen een rolbeslissing is geen hoger beroep mogelijk.

De rol dateert uit de Late Middeleeuwen en werd gebruikt in de schepenbanken. Deze waren niet continu bemand en stelden daarom een vaste dag in waarop zaken konden worden aangebracht, de roldag.