Roel van Duijn

Van Duijn werd geboren in een theosofisch gezin aan de Jacob Mosselstraat in Den Haag.[1] Hij volgde het gymnasium, en verhuisde in 1963 naar Amsterdam waar hij geschiedenis en politicologie ging studeren en later rechten. Geen van deze studies rondde hij af. In zijn jeugd was hij een enthousiast schaker, er werd zelfs een variant van de Siciliaanse opening naar hem vernoemd.[2]

Hij organiseerde al in Den Haag demonstraties tegen de atoombom en werd redacteur van De Vrije Socialist. In 1965 was hij een van de oprichters van de Provo-beweging. In het eerste en enige nummer van het blad Barst schreef Roel van Duijn een politiek programma op van één zin: "Revolutie en vernietiging van de staat, het leger, de politie en het ambtelijk apparaat wordt gevolgd door een federatie van revolutionaire communes."[3] Hij ontpopte zich in het blad Provo, en in andere anarchistische media, als de ideoloog van de beweging. Kernstuk van zijn ideologie was dat het proletariaat was ingepakt door de consumptiemaatschappij en daarmee als revolutionaire klasse had afgedaan. De revolutie moest gaan komen van een nieuwe klasse, het provotariaat, dat bestond uit "beatniks, pleiners, magiërs, nozems, provo's, studenten, kunstenaars en andere vrije geesten". Op dat idee was hij gekomen tijdens zijn werk in de redactie van De Vrije.[4] In het voorjaar van 1967 raakte Van Duijn in een depressie die hem tot een grondige spirituele herbezinning noopte. Op aanraden van zijn huisarts ging hij op een boerderij werken - een biologisch-dynamisch boerenbedrijf in Zeeland. Daar ontdekte hij de Kabouterbeweging als symbool van het bondgenootschap van mens en natuur in hun strijd tegen de verwoestende technologie. Tegelijkertijd verdiepte hij zich in het werk van Kropotkin waarin hij een visioen ontwaarde van een vredelievende gemeenschap gebaseerd op samenwerking en wederzijdse hulp. In 1969 kwam hij voor Provo in de Amsterdamse gemeenteraad, en vervolgens voor Amsterdam Kabouterstad. Op 17 april 1970 werd hij ontvoerd door de rechts-radicaal Joop Baank, die daarmee ongestraft wegkwam, ondanks de beschuldiging en aangifte van Van Duijn tegen hem. Zijn verhouding met de Amsterdamse burgemeester Ivo Samkalden was zeer gespannen.

Wethouder

Wethouder Roel van Duijn op zijn fiets

Van Duijn werd in 1973 lid van de PPR en werd in september 1974 wethouder voor die partij. Hij wees een dienstauto af en koos in plaats daarvan voor een dienstfiets met 10 versnellingen. Zijn PvdA-collega Cees de Cloe haalde het voorwiel los en gooide dit in de gracht.[5]

Als wethouder gaf Van Duijn onder andere de aanzet tot de toepassing van duurzame energiebronnen en tot het oprichten van een lokale televisiezender (SALTO), en van de aanleg van een gemeentelijk televisiekabelnet. Toen in de nacht van 13 op 14 februari 1975 bij het in aanbouw zijnde metrostation Venserpolder een bom werd ontdekt, was Van Duijn de enige wethouder die weigerde de schuld bij de actievoerders in de Nieuwmarktbuurt te leggen. Hierop werd hij door zijn collega-wethouder Harry Verheij (CPN) met lichamelijk geweld bedreigd. Verheij zei tegen Van Duijn: "Nu ga je er uit, of ik lazer je er uit, ik timmer je er uit!"[6] De positie van Van Duijn in het college was nu onhoudbaar geworden, maar men kon hem slechts een jaar later tot vertrek dwingen, toen ook PvdA-leider Han Lammers aftrad (januari 1976). Achteraf bleek de bom te zijn geplaatst door drie rechts-radicalen, onder wie Joop Baank.

Biologische boer en terugkeer in de politiek

Roel van Duijn woont weer in Amsterdam

In 1977 vestigde hij zich als biologische boer op een kaasboerderij bij Veele (gemeente Vlagtwedde). Hier werden twee zoons geboren. In 1981 keerde hij terug naar Amsterdam, en in 1983 droeg hij de boerderij over. Vanaf 1984 werkte hij bij het Europees Parlement, als fractiemedewerker van het Groen Progressief Akkoord. In 1986 werd Van Duijn opnieuw gemeenteraadslid in Amsterdam, ditmaal voor de politieke partij Groen Amsterdam. Deze lokale partij fuseerde in 1989 met de Federatieve Groenen tot De Groenen. Voor deze partij was hij lijsttrekker bij de Tweede Kamerverkiezingen van 1989. De Amsterdamse fractie van De Groenen ging in 1998 op in het samenwerkingsverband Amsterdam Anders/De Groenen. Een bekend idee van hem was dat er boven de overkapte A 10 woningen gebouwd zouden moeten worden om het groen in de stad te sparen. In 1999 werd Van Duijn lid van Provinciale Staten van de provincie Noord-Holland voor De Groenen. 14 februari 2001 stapte hij over naar GroenLinks. Voor een samengaan van beide partijen had hij toen al enige jaren gepleit. Een poging om op een verkiesbare plaats op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen 2002 voor GroenLinks te komen, mislukte.

Vanaf 2003 was Van Duijn voor GroenLinks lid van de deelraad Oud-Zuid in Amsterdam. Op 29 november 2008 nam hij na ruim 40 jaar afscheid van de politiek. Dat gebeurde op een symposium van GroenLinks in Amsterdam, onder de titel 'Tegen de hieperkonsumpsie'. Ter gelegenheid van dit afscheid verschenen in diverse publicaties terugblikken op zijn ruim veertigjarige carrière van actievoerder en politicus.[7][8][9][10]

Het persoonlijke en het politieke zijn bij Van Duijn altijd nauw verweven geweest. Van Duijn was gehuwd met José Krijnen. Uit dit huwelijk werd een dochter geboren, Alisa Helena Maria van Duijn. Toen bij Krijnen baarmoederhalskanker was geconstateerd wees zij een operatie af omdat ze zich verliet op adviezen van macrobioot Adelbert Nelissen van het Kushi Instituut. Het paar ging uit elkaar. Na het overlijden van Krijnen richtte Van Duijn het Comité tegen Misbruik van Macrobiotiek op en klaagde hij Nelissen aan.[11][12][13][14]. Die werd veroordeeld wegens te kort schieten in de hulpverlening.

Van Duijn houdt zich, naar aanleiding van een stukgelopen relatie, bezig met liefdesverdriet. Hij beheert een website hierover en geeft tegen betaling adviezen aan mensen met een gebroken hart. In 2006 trouwde hij met de twintig jaar jongere Russische Marina Smirnova.

In 2009 bleek dat Van Duijn decennialang door de AIVD was geschaduwd. Hij eiste excuus en inzage in alle documenten. Hij kreeg echter alleen inzage in de stukken tot 1982. Hij spande een rechtszaak en hoger beroep aan om de rest in te kunnen zien.[15][16][17][18][19] Ook dat lukte voor een deel, zodat tenslotte ongeveer 1400 geheime documenten die hij nooit had mogen zien zijn vrijgegeven. In 2016 bood het Openbaar Ministerie hem excuses aan voor de onduidelijke en passieve manier waarmee het was omgegaan met de ontvoering in 1970.

Als amateur-pianist heeft Van Duijn in 2014 het Chopin Genootschap opgericht, o.a. met pianolerares Dorothé van Wijhe. De groep pianoliefhebbers legt zich toe op de muziek van deze componist en verzorgt nu en dan uitvoeringen van zijn werk.

Sinds 2015 doet hij, als oorlogskind, onderzoek naar de politieke en geestelijke oorzaken van het nazisme en de tweede wereldoorlog. Daaruit is eerst “Spitten voor de moffen” ontstaan, waarin het oorlogsdagboek van zijn vader, die gedwongen werd om aan aanleg van de Atlantikwal mee te werken.Het gaat over de vraag die Roel als jongen aan zijn vader stelde: Pappa, waarom zat jij niet in het verzet?” Een familiegeschiedenis. Daarna verscheen van zijn hand “Verraad”, over het verzetswerk van arbeiders bij de Hazemeyerfabriek in Hengelo. Zijn voormalige schoonouders, spelen daarin de hoofdrol. Schoonvader Herman Reef belandde in 1942 door verraad in concentratiekamp Vught, Van Duijn ontdekte dat zijn vrouw Leen Reef-Weel hem en zijn kameraden heeft weten te bevrijden door een relatie aan te gaan met een Duitse SD-er. En dat dit laatste lange tijd ten onrechte als verraad is opgevat. Om de denktrant van de daders te doorgronden schreef hij de biografie van Nazi-vrouw Julia Op ten Noort. Dit vanuit de parallel tussen de in de jaren dertig opkomende extreem rechtse beweging en de huidige populistische beweging.

• Het witte gevaar; een vademekum voor provoos (1967)
• Het beste uit "Provo"; een bloemlezing uit alle verschenen nummers van het tijdschrift "Provo" (1967) (samensteller)
• De boodschap van een wijze kabouter; een beschouwing over het filosofische en politieke werk van Peter Kropotkien in verband met onze huidige keuze tussen katastrofe of kabouterstad (1969)
• Schuldbekentenis van een ambassadeur; nota's, beschouwingen, manifesten, artikelen en vragen van een ambassadeur van Oranjevrijstaat in de gemeenteraad van Amsterdam (1970)
• Panies dagboek (1971) ISBN 90-290-0473-8
• Die Botschaft eines weisen Heinzelmännchens; das politische Konzept der Kabouter; eine Betrachtung über das philosophische Werk von Peter Kropotkin in Verbindung mit der heutigen Wahl zwischen Katastrophe und Heinzelmännchenstadt (1971)
• Budskab fra en viis nisse; en oversigt over Peter Kropotkins filosofiske og politiske skrifter i forbindelse med nutidens valg mellem katastrofe og nisseby (1971)
• Bloed; een atoom-roman (1972) ISBN 90-290-0225-5
• Message of a wise Kabouter (1972)
• Energieboekje (1972) ISBN 90-6019-228-1
• Zweet; een soldatenroman (1973) ISBN 90-290-0176-3
• Het wonder van Amsterdam; de hemel geeft, wie vangt die heeft (1974)
• En tranen (1976) ISBN 90-290-0862-8
• De waarheid is een koe; aantekeningen van een kleine boer (1982) ISBN 90-290-1128-9
• Groene politiek; de visie van het Groen Platform (1984) ISBN 90-6184-217-4
• Voeten in de aarde; de eco-crisis en onze erfenis van Abraham Kuyper en Frederik van Eeden; verkenningen in organische en organistische filosofie (1984) ISBN 90-290-1906-9
• Provo; de geschiedenis van de provotarische beweging 1965-1967 (1985) ISBN 90-290-1618-3 (met foto's van Cor Jaring)
• Hoefslag; over politiek en spiritualiteit (1988) ISBN 90-290-3912-4
• Het leeuwekind; roman (1991) ISBN 90-290-2810-6
• Blijft Amsterdam?; het referendum en de gedaanteveranderingen van de hoofdstad (1996) ISBN 90-290-5236-8
• De bruidenoorlog; gemengde liefde en oorlog in Macedonië (2003) ISBN 90-6728-163-8
• Liefdesverdriet; roman, gevolgd door Hoe word ik een ster in ldvd? (2004) ISBN 90-290-7532-5
• Diepvriesfiguur; autobiografie van PD106043 in samenwerking met de AIVD (2012) ISBN 978-90-490-2606-6
• Spitten voor de moffen, Pappa waarom zat jij niet in het verzet? Samen met Gerrit van Duyn (2015) ISBN 978-90-490-26127
• Verraad, de driehoek van een verzetsechtpaar en een SD-agent (2016) ISBN 9789461 38666
• Een zoon voor de Führer, de Nazi-utopie van Julia Op ten Noort (2018) ISBN 978-90-2442-347-7

• Officiële website

Zie de categorie Roel van Duijn van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.