Rodos (stad)

De stad Rodos werd in de 5e eeuw voor Christus gesticht door de drie onafhankelijke stadstaten Lindos, Jalissos en Kamiros, die het eiland Rodos onderling verdeeld hadden. De nieuwe stad moest de samenwerking tussen de drie stadstaten bezegelen en was bedoeld om sterker tegenover de buitenwereld te staan. Het idee werd ingegeven door de gevaren van de Peloponnesische Oorlog. De nieuwe stad werd gesticht op het grondgebied van de stad Jalissos, aan de uiterste noordpunt van het eiland. De stad was gunstig gelegen en beschikte over vijf havens. Commercieel succes volgde snel. In de Hellenistische tijd werd een inwonertal van meer dan 100.000 bereikt, waarmee de stad tot de grootste van haar tijd behoorde. In de machtsstrijd die na het overlijden van Alexander de Grote tussen zijn generaals (diadochen) ontstond, koos Rodos voor het Egypte van Ptolemaios. Het economische succes van Rhodos werd mede veroorzaakt door de goede banden die werden aangegaan met het Ptolemaeïsch Egypte. Rodos, vanouds gunstig gelegen op een kruispunt van de handelsscheepvaart, wist optimaal te profiteren van de strategische keuze voor Egypte. Maar de keus voor de ene diadoch betekende automatisch een keus tegen een andere diadoch; Demetrius Poliorcetes (Demetrius de stedendwinger), die aanspraak maakte op de Macedonische troon, nam Rodos' keuze voor Egypte zeer kwalijk. Om stad en eiland aan zich te onderwerpen voerde hij in 305 v.Chr. met een grote vloot en een invasieleger uit. Vanaf twee, meer dan 40 meter hoge belegeringstorens en door middel van katapulten werden enorme stenen projectielen de stad ingeschoten. Deze veroorzaakten dood en verderf, maar braken het moreel van de belegerde bevolking niet. In 304 v.Chr. gaf Demetrius zijn pogingen op en liet de belegeringstorens achter. Om de overwinning te vieren gebruikten de inwoners van Rodos de bronzen platen die op de torens waren bevestigd om er een beeld van te laten smeden. Dit beeld werd door de beeldhouwer Charis van Lindos gemaakt en stelde de beschermgod van Rodos, de zonnegod Helios (Ilios), voor. Het werd beroemd als de Kolossus van Rodos. Dit beeld bestaat niet meer, maar nog wel kan men overal in en rond de oude stad van Rodos grote stenen kogels aantreffen. Dit zijn de achtergebleven projectielen van de belegering.

Behalve om de vele beelden die het stadsbeeld verfraaiden, stond Rodos bekend om zijn redenaarsschool. Deze was befaamd in de hele antieke wereld. Vooral rijke Romeinen bezochten de school in Rodos als afsluiting van hun opleiding. Bekende Romeinen die de redenaarsschool van Rodos bezochten waren onder meer Julius Caesar en Cicero. De latere keizer Tiberius woonde zelfs zeven jaar op het eiland.

Na verval in de Byzantijnse tijd, veroverden de Johannieterridders in 1309 stad en eiland. Zij vestigden een kruisvaardersstaat die het meer dan 200 jaar zou uithouden. Pas in 1522 viel Rodos in handen van de Turken. De ridders moesten Rodos uiteindelijk op 1 januari 1523 verlaten. De vestingwerken en andere bouwwerken die de ridders achterlieten vormen de voornaamste attractie van de stad. De nog geheel ommuurde stad is een der best bewaard gebleven vestingsteden ter wereld.

De Turkse heerschappij duurde tot 1912 en liet relatief weinig sporen na: enkele moskeeën (veelal omgebouwde kerken), een badhuis, een Turkse bibliotheek en huizen uit de Turkse tijd.

In 1912 bezetten de Italianen de eilanden van de Dodekanesos, waaronder Rodos. In een poging om in korte tijd een stevig gevestigd Italiaans koloniaal rijk te bouwen, werd een grootschalig bouwprogramma ondernomen. Langs de Mandrakihaven werden openbare gebouwen neergezet aan een allee die kon dienen voor militaire parades. In de jaren twintig werden vooral gebouwen opgetrokken in een fantasierijke stijl die Moorse, Turkse, Venetiaanse en ridderelementen combineerde. De architect van de meeste van deze gebouwen was Florestano di Fausto, die ook in Libië (Tripoli) werkte. Voorbeelden van zijn werk zijn het op het Dogepaleis geïnspireerde Gouverneurspaleis (Nomarchia), de Bank of Greece en het postkantoor. In de fascistische periode werd in een strengere, sobere stijl gebouwd. Voorbeelden zijn het gemeentehuis en het theater, beide van de architect Armando Bernabiti.

In 1943 namen de Duitsers het gezag over van de Italianen. Na de overgave van de Duitsers, bestuurden de Engelsen het eiland tot 1948. De Engelse schrijver Lawrence Durrell verhaalt over deze periode in zijn boek 'Marine Venus'. In 1948 werden de Dodekanesos bij het Griekse koninkrijk gevoegd.

Voortbouwend op een door de Italianen gevestigde toeristische reputatie, werd Rodos de eerste plaats in Griekenland die zich op grootschalig toerisme concentreerde. Dit werd aangewakkerd door het beleid van de militaire junta die van 1967 tot 1974 Griekenland bestuurde. In de jaren zeventig kwam het massatoerisme langzaam op gang. In de jaren 80 en 90 werd Rodos een van de bekendste en drukst bezochte bestemmingen in Griekenland. Deze omwenteling in korte tijd heeft een grote invloed gehad op de maatschappij van zowel de stad als het eiland Rodos.