Rangoon (stad)

Rangoon werd in het begin van de 6e eeuw (tussen 1028 en 1043) gesticht als Dangon door de Mon.[3][4] In die tijd was het een klein vissersdorpje, rondom de Schwedagonpagode. In 1755 veroverde koning Alaungpaya Dagon, en noemde het toen Yangon. Het was tijdens de twee jaar durende oorlog tussen Engeland en Myanmar Brits grondgebied. Na de oorlog, werd het weer eigendom van de Birmanen.[5] In 1841 werd de stad verwoest door een stadsbrand.[5]

Tijdens de tweede Brits-Birmaanse oorlog, nam Engeland heel Laag-Myanmar in en daarbij ook Rangoon. Tijdens deze kolonisatie veranderden ze het in het commerciële en politieke centrum van Brits-Myanmar. Na de Indiase opstand van 1857 werd Bahadur Shah II, de laatste leider van het Mogolrijk, naar Rangoon gestuurd om daar te wonen. Gebaseerd op een ontwerp van Lt. Alexander Fraser, bouwden de Britten een geplande stad met een dambordpatroon op deltaland. Het grensde in het oosten aan de Pazundaungkreek en in het westen aan de Rangoonrivier. Rangoon werd de hoofdstad van heel Brits-Myanmar toen de Britten ook Opper-Myanmar hadden veroverd in de derde Brits-Birmaanse oorlog van 1885. In de jaren 1890 kwamen er wijken bij ten noorden van het Kandawgyimeer en het Inyameer.[6] De Britten openden ook een ziekenhuis en de Universiteit Rangoon.

Voor de Tweede Wereldoorlog was 55% van de 500.000 inwoners Indiaas, Zuid-Aziatisch en ⅓ was Bamar. De Karen, Chinezen en Britten maakten deel uit van de rest.[7]

Rangoon werd de hoofdstad van de Birmese Unie op 4 januari 1948, de dag dat Myanmar onafhankelijk werd van Engeland.

Kort na de onafhankelijkheid van Myanmar in 1948, werden vele koloniale namen van straten, parken en plaatsen veranderd naar nationalistische Myanmarese namen. In 1989 veranderde de militaire dictatuur de Engelse transliteratie van ရန်ကုန် in "Yangon". Dit deden ze ook met vele andere plaatsnamen in Myanmar.

Sinds de onafhankelijkheid is Rangoon ook naar buiten gegroeid. Er werden satellietsteden gebouwd zoals, Thaketa, Noord-Okkalapa, Zuid Okkalapa, Hlaingthaya, Shwepyitha en Zuid-Dagon.[5] Groot Rangoon bestaat uit een gebied ten grote van bijna 600 km².[8]

Tijdens het isolationistische regime van Ne Win (1962—'88) verslechterde de infrastructuur van Rangoon door slecht onderhoud, waardoor het niet op gelijke tred met de groeiende bevolking kon meegroeien. In de jaren '90 trok het meer open marktbeleid binnen- en buitenlandse investeringen, waardoor een zekere mate van moderniteit aan de infrastructuur van de stad kon worden toegevoegd. Sommige bewoners van de binnenstad moesten gedwongen verhuizen naar de nieuwe satellietsteden. Veel gebouwen uit de koloniale periode werden gesloopt om plaats te maken voor hotels, kantoorgebouwen en winkelcentra,[9], waardoor het stadsbestuur in 1996 ongeveer tweehonderd gebouwen op de lijst met stadserfgoed van Rangoon moest zetten.[10]

Grote bouwprojecten hebben geleid tot zes nieuwe bruggen en vijf snelwegen die naar het industriële achterland leiden.[11][12] Toch leeft een groot deel van Rangoon zonder fundamentele gemeentelijke diensten zoals, het hele etmaal elektriciteit en een frequente afval ophaaldienst.

Rangoon is meer autochtoon Myanmarees geworden sinds de onafhankelijkheid. Na de onafhankelijkheid vertrokken veel Zuid-Aziaten en Britse Myanmarezen uit het land. Tijdens het xenofobische regime van Ne Win vertrokken er nog veel meer Zuid-Aziaten onder druk.[7] Er bestaan niettemin nog steeds tamelijk grote gemeenschappen van Zuid-Aziaten en Chinezen in Rangoon.

De stad was het centrum van grote protesten in 1974, 1988 en 2007 tegen de overheid.[13]

In november 2005 wees de militaire overheid Naypyidaw, een geplande stad 320 km ten noorden van Rangoon, aan als de nieuwe bestuurlijke hoofdstad en verplaatste vervolgens een groot deel van de overheid naar de nieuwe stad. Hoe dan ook blijft Rangoon de grootste stad en het belangrijkste commerciële centrum van Myanmar.

In mei 2008 werd Rangoon door cycloon Nargis getroffen. Terwijl er maar enkele slachtoffers te betreuren waren, was driekwart van de infrastructuur en industrie van Rangoon vernield of beschadigd. De schade werd geschat op US$800.000.000.[14]

Het centrum staat bekend om de bladerrijke boulevards en de fin de siècle architectuur.[15] De voormalig Britse koloniale hoofdstad heeft de meeste gebouwen uit de koloniale periode in Zuidoost-Azië.[16] Het centrum bestaat voornamelijk nog uit vervallen koloniale gebouwen. Het voormalig hooggerechtshof, de voormalige gebouwen van het secretariaat en enkele hotels zijn goede voorbeelden van een vervlogen tijdperk. De meeste gebouwen in de binnenstad uit dit tijdperk zijn vier verdiepingen tellende residentiële en commerciële gebouwen. Ondanks hun imperfecte staat, blijven de gebouwen zeer gewild en duur.

In 1996 introduceerde het Stadsontwikkelingscomité Rangoon een stadserfgoedlijst met daarin opgenomen: oude gebouwen en bouwwerken die niet verbouwd kunnen worden of afgebroken worden zonder toestemming.[17] In 2012 werd er een vijftigjarig surseance opgelegd op het slopen van gebouwen die ouder dan vijftig jaar zijn.[18] De Erfgoed Stichting Rangoon, opgericht door Thant Myint-U, heeft als doelstelling, het creëren van erfgoedzones in het centrum van Rangoon en het werven van investeerders, zodat de gebouwen voor commerciële doeleinden gerenoveerd kunnen worden.[18]

De Internationale Luchthaven Rangoon ligt 19 km van het centrum verwijderd en is de belangrijkste toegangspoort van het land voor binnenlandse en internationale vliegreizen. Het heeft directe vluchten naar grote steden in Azië: Dhaka, Hanoi, Ho Chi Minhstad, Hongkong, Tokio, Peking, Seoul, Guangzhou, Taipei, Bangkok, Kuala Lumpur, Kunming en Singapore. Hoewel nationale luchtvaartmaatschappijen vluchten naar twintig binnenlandse bestemmingen aanbieden, wordt er vooral naar toeristische bestemmingen zoals, Pagan, Mandalay, Heho, Thandwe en de hoofdstad Naypyidaw.

Centraal Station Rangoon is het belangrijkste kopstation van de Birmaanse Spoorwegen.

De Circulaire Spoorweg Rangoon is een 45,9 km lang forensisch spoorwegnet, dat Rangoon met haar randgemeenten verbindt en 39 stations telt. Het spoorwegnet wordt veel gebruikt door de lokale bevolking, met dagelijks ongeveer 150.000 verkochte kaartjes.[20] De populariteit van de spoorlijn is gestegen nadat de overheid in augustus 2007 de subsidies op benzine verlaagde.[20]

Rangoon heeft 4456 km aan autowegen, inclusief onverharde wegen anno 2011. Veel van de wegen zijn in slechte toestand en niet breed genoeg om het toenemende aantal personenauto's te accommoderen.[21] De overgrote meerderheid Rangonezen kan zich geen auto veroorloven en moet een beroep doen op een uitgebreid netwerk van bussen om zich te vervoeren. Meer dan 300 vervoersmaatschappijen exploiteren circa 6300 overvolle bussen in Rangoon, welke dagelijks 4,4 miljoen passagiers vervoeren.[8][22] Alle bussen en 80% van de taxi's rijden op cng, volgens het regeringsbesluit van 2005 om kosten te besparen op de import van olie.[23] Snelwegbussen die naar andere steden rijden, vertrekken vanaf busstations in Rangoon.[24]

Vervoer in Rangoon is zeer duur voor de meeste van haar burgers, zeker omdat er van de overheid per jaar maar een honderdtal auto's geïmporteerd mogen worden in een land met 50 miljoen inwoners.[25] Daarom zijn de prijzen van auto's in Rangoon (en Myanmar) een van de hoogste ter wereld. In juli 2008 kostten de twee meest populaire auto's in Rangoon, een Nissan Sunny Super Saloon uit 1986 en een Toyota Corolla SE Limited uit 1988, respectievelijk $20.000 en $29.000.[26] Een sportauto die voor $50.000 geïmporteerd werd, werd verkocht voor $250.000.[25] Illegaal geïmporteerde auto's zijn goedkoper, vaak ongeveer de helft goedkoper dan legaal geïmporteerde auto's. Niettemin stijgt het autogebruik in Rangoon aanzienlijk, wat gezien wordt als een stijgende welvaart. Dit zorgt wel al voor veel files in de straten van Rangoon, omdat er nauwelijks snelwegen aanwezig zijn. In 2011 had Rangoon ongeveer 300.000 geregistreerde auto's en een onbekend aantal ongeregistreerde auto's.[21]

Binnen de grenzen van Rangoon is het verboden om op fietstaxi's, fietsen en motorfietsen te rijden. In mei 2003 werd claxonneren er in zes townships verboden om de geluidshinder te verminderen. Dit verbod werd in april 2004 in heel de stad ingevoerd.[27] Sinds februari 2010 is het in sommige townships verboden om buslijnen met pick-ups uit te voeren.[28]

Rangoon heeft een typisch moessonklimaat volgens de klimaatclassificatie van Köppen.[29] De stad heeft een lang regenseizoen van mei tot en met oktober en een droogseizoen van november tot en met april.

• Abraham Sofaer (1896-1988), Amerikaans acteur
• Aung San Suu Kyi (1945), politicus en Nobelprijswinnaar (1991)
• Zarganar (1961), komiek, filmmaker en acteur
• Nick Drake (1948), gitarist en zanger
• James Wilby (1958), Brits acteur

• Wilhelmus Johannes Mosselman, ridder en officier Militaire Willems-Orde (overleden als krijgsgevangene)