Pieter Saenredam

Pieter Jansz. Saenredam (Assendelft, 9 juni 1597 - Haarlem, begraven 31 mei 1665) was een Hollands kunstschilder, tekenaar en prentmaker, die vooral bekend werd door zijn stadsgezichten en verfijnde tekeningen en schilderijen van het interieur van kerken, waarin het lijnperspectief prachtig tot uiting komt. Hij was de eerste kunstschilder die bestaande kerkinterieurs tot onderwerp nam.

Pieter Saenredam
Jacob van Campen. Portret van Saenredam. 1628.
Persoonsgegevens
Volledige naamPieter Jansz. Saenredam
Geboren9 juni 1597
Overledenbegraven 31 mei 1665
Beroep(en)Schilder, tekenaar, prentmaker
Oriënterende gegevens
Bekende werkenInterieur van de Sint-Bavokerk in Haarlem (1648), Het oude stadhuis te Amsterdam (1657), De Mariaplaats met de Mariakerk in Utrecht (1663)
RKD-profiel
Portaal    Kunst & Cultuur

Leven en werk

Interieur van de Sint-Odulphuskerk in Assendelft, 1649, met de grafsteen van zijn vader op de voorgrond.

Saenredam was zoon van de Asseldelftse graveur en cartograaf Jan Saenredam. Tot zijn elfde woonde hij in op de Kerkbuurt, naast het dorpsschool, de kerk en het stadhuis.[1] Nadat zijn vader was gestorven, verhuisde de familie in 1608 naar Haarlem. Saenredam, een kleine, gebochelde man, was een zeer teruggetrokken persoon. Zijn leven lang was hij bevriend met de Hollandse schilder-architect Jacob van Campen, die zijn mede-leerling was geweest toen ze beiden les kregen van de schilder Frans de Grebber.

In zijn werk verwijderde hij zich van het speelse maniërisme en stortte zich op heel precieze weergave van architectonische objecten: gebouwen en interieurs, met alle lijnen en belangrijke details. Voor het perspectivistisch effect maakte hij gebruik van de lijnen van de pilaren en bogen, en wanneer hij schilderde vanuit een laag standpunt buitte hij de lijnen van de vloertegels uit. De resultaten van zijn uiterst nauwkeurige werk zijn niet zoals men zou verwachten koude, mechanische perspectiefstudies, integendeel, ze stralen warmte, sfeergevoel, ruimte en een serene rust uit. Voor zijn olieverfschilderijen gebruikte hij sfeerverhogende kleuren en bruin-rood-grijze kleurtinten. Mensen plaatste hij als nietige objectjes in de immense ruimte van de kerkgebouwen.

Interieur van de Sint-Bavokerk in Haarlem. 1648. Edinburgh, National Gallery of Scotland.

Werkwijze

De meeste stukken schilderde hij van het interieur van de Grote of Sint Bavokerk in Haarlem, waar hij ook begraven is. Maar hij schilderde ook graag in Utrecht (kerkinterieurs en stadsgezichten) en Amsterdam (onder meer het Oude Raadhuis). Zelf was hij nooit in Rome, maar hij vervaardigde een paar 'Romeinse' tekeningen die hij baseerde op het schetsboek van de schilder Maarten van Heemskerck.

Saenredams werk bestaat voor het grootste deel uit olieverfschilderijen, meest op houten panelen, maar hij maakte ook gebruik van waterverf, inkt en krijt. Meestal werkte hij als volgt: hij begon met een schets op locatie. Die werkte hij uit in zijn atelier met behulp van ontwerp- en constructietekeningen van het gebouw. Soms gaf hij het bouwwerk ietwat andere dimensies om een bepaald effect te verkrijgen. De uitgewerkte tekeningen bewaarde hij tot hij klaar was voor de laatste fase: het overbrengen van wat hij getekend had op houten panelen, waarvoor hij olieverf gebruikte.

Werk

Er zijn in totaal ongeveer vijftig schilderijen van hem bekend. Het Utrechts Archief beheert een collectie tekeningen en prenten van Saenredam.

Titel Datering Type Verblijfplaats Afbeelding
Interieur van de Sint-Bavokerk in Haarlem 1628 Tekening Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, Brussel
De Santa Maria della Febbre naast de in aanbouw zijnde Sint-Pieterskerk in Rome. Gebaseerd op een tekening uit 1532 van Maarten van Heemskerck 1629 Schilderij National Gallery of Art, Washington DC
Interieur van de Sint-Bavokerk in Haarlem 1630 Schilderij Musée du Louvre, Parijs
Interieur van de Sint-Bavokerk in Haarlem, met een katholiek doopsel 1633 Schilderij Kelvingrove Art Gallery and Museum, Glasgow
Gezicht op een kapel in de noordelijke zijbeuk van de Grote of Sint-Laurenskerk in Alkmaar 1635 Schilderij Museum Catharijneconvent, Utrecht
Interieur van de Sint-Bavokerk in Haarlem 1636 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam
Interieur van de Sint-Jacobskerk in Utrecht 1642 Schilderij Alte Pinakothek, München
Interieur van de Buurkerk in Utrecht 1644 Schilderij National Gallery, Londen
Interieur van de Sint-Bavokerk in Haarlem 1648 Schilderij National Gallery of Scotland, Edinburgh
Interieur van de Sint-Odulphuskerk in Assendelft 1649 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
Interieur van de Sint-Janskerk in Utrecht Ca. 1650 Schilderij Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
Interieur van de Nieuwe of Sint- Annakerk in Haarlem 1652 Schilderij Frans Hals Museum, Haarlem
De Buurkerk in Utrecht 1654 Schilderij Collectie Six, Amsterdam
Interieur van de Nieuwe Kerk in Haarlem 1655 Schilderij Rijksmuseum Twenthe, Enschede
Het oude stadhuis in Amsterdam 1657 Schilderij Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam
Interieur van de Sint-Bavokerk in Haarlem 1659 (?) Tekening Schlossmuseum, Weimar
Interieur van de Sint-Bavokerk in Haarlem 1660 Schilderij Worcester Art Museum, Worcester (Massachusetts)
Interieur van de St. Laurenskerk te Alkmaar 1661 Tekening Stedelijk Museum Alkmaar, Alkmaar
De Mariaplaats met de Mariakerk in Utrecht 1663 Schilderij Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam

Werk in openbare collecties (selectie)

Zie ook

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Pieter Jansz. Saenredam op Wikimedia Commons.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.