Pelgrimsinsigne

Een pelgrimsinsigne of pelgrimsteken is een klein metalen voorwerp dat pelgrims aanschaften als zij het doel van hun pelgrimage hadden bereikt. In wezen betrof het een souvenir, zij het één met een religieuze betekenis.

23 pelgrimtekens uit een Zuid-Nederlands getijdenboek

Het gebruik om een pelgrimsinsigne aan te schaffen stamt uit de late middeleeuwen (vanaf ongeveer 1400).

Pelgrimsinsignes waren gewoonlijk vervaardigd uit tin of een legering van tin en lood. Ze toonden de afbeelding van de betreffende heilige of een symbool dat met deze heilige in verband werd gebracht. Een enkele maal werden ook andere materialen gebruikt, zoals koper, brons, zilver en zelfs goud. In Santiago de Compostella was de jakobsschelp in zwang, die ook wel uit lood/tin en uit git werd vervaardigd.

De lood/tinnen exemplaren werden gegoten in gietmallen van leisteen, zandsteen of een koperlegering. Vaak werden ze in massa geproduceerd.

De lood/tinnen exemplaren vergaan in de bodem gewoonlijk tot tinpest, maar in een vochtig en luchtdicht milieu blijven ze goed bewaard. Van de 15.000 insignes die tot nog toe bij opgravingen zijn gevonden, werden er 8.000 in Nederland gevonden, en de meeste daarvan weer in Zeeland.

Een bijzondere vorm van een pelgrimsinsigne is het pelgrimsampul.