Peelland

Peelland is de benaming voor een gedeelte van de Nederlandse provincie Noord-Brabant.

Kwartier Peelland in de historische Meierij van Den Bosch

Het wapen van het kwartier Peelland in de Meierij van ‘s-Hertogenbosch

De naam is afgeleid van de naam van een hoogveengebied dat de oostelijke grens van de streek vormt, de Peel. Het Kwartier van Peelland is tevens de benaming voor een van de vier kwartieren van de voormalige Meierij van 's-Hertogenbosch, die weer een onderdeel van het hertogdom Brabant vormde. De andere drie kwartieren van deze meierij waren Kwartier van Kempenland, Kwartier van Maasland en Kwartier van Oisterwijk.

De bestuurlijke hoofdplaats van Peelland was in de Middeleeuwen het plaatsje Sint-Oedenrode, dat zijn positie mogelijk ontleende aan de voormalige functie van hoofdzetel voor het Graafschap Rode. Dit graafschap Rode is mogelijk de voorloper van het kwartier Peelland.[1] De costuijmen van het graafschap Rode waren namelijk van kracht voor een aantal Peellandse plaatsen, de zogenoemde consorten van Rode. Hieronder vielen Sint-Oedenrode, Liempde, Son en Breugel, Veghel en Erp, Schijndel, Stiphout, Lieshout, Aarle-Beek, Bakel, Deurne, Lierop, Tongelre, Nuenen, Gerwen en Nederwetten. Zij konden in hoger beroep gaan bij de zogenaamde hoofd- of leenbank van Sint-Oedenrode.

Later verschoof de geografische aanduiding van Peelland ietwat naar het zuidoosten van Brabant. De bestuurlijke rol van het kwartier werd overgenomen door Helmond, nu een van de belangrijkste plaatsen in Peelland en de huidige "hoofdstad van de Peel". Peelland moet niet verward worden met de Peel, een naam voor het hoogveengebied. In het dagelijks spraakgebruik wordt de streek ook weleens aangeduid met Peel, doch dit is feitelijk incorrect.