Pandemie

Een pandemie is een epidemie op wereldwijde schaal. Het woord is afkomstig uit het Grieks: παν (pan) betekent geheel, δῆμος (dêmos) betekent volk.

Veroorzakers van een pandemie

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kan een pandemie ontstaan wanneer aan de volgende drie eisen is voldaan:

  • Het opkomen van een ziekte die nieuw is aan de populatie;
  • De ziekte infecteert mensen en veroorzaakt zware klachten;
  • De ziekte verspreidt zich gemakkelijk onder de bevolking.

Een ziekte die erg wijd verspreid is of veel mensen doodt is niet meteen een pandemie; de ziekte moet ook infecterend zijn. Zo is kanker bijvoorbeeld wel een ziekte die veel doden veroorzaakt, maar wordt het niet als een pandemie gezien omdat het niet overgedragen kan worden.

Toename risico pandemieën in de 21e eeuw

Volgens viroloog Marion Koopmans (Erasmus MC) loopt de wereld steeds meer risico op het ontstaan van pandemieën.[1] Door volgende ontwikkelingen kunnen virussen zich namelijk gemakkelijker en beter verspreiden:

De zes pandemische fases, zoals gehanteerd door de WHO

De WHO hanteert zes verschillende 'pandemische fases' om de verspreiding van ziektes te classificeren.

Hieronder een overzicht van die fases, in het geval van griepvirussen:

Pandemie-alarmfases van de WHO[2]
Fase Beschrijving
1 Er circuleren geen dierlijke griepvirussen waarvan bekend is dat ze infecties veroorzaken bij mensen.
2 Van een dierlijk griepvirus is bekend dat het een infectie heeft veroorzaakt bij een mens. Het virus wordt daarom als een mogelijke veroorzaker van een pandemie gezien.
3 Een dierlijk of menselijk-dierlijk griepvirus heeft enkele gevallen of kleine clusters van besmetting veroorzaakt bij mensen. Er is geen sprake van grootschalige overdracht van het virus van mens op mens.
4 Van het dierlijke of menselijk-dierlijke griepvirus is bevestigd dat er sprake is van overdracht van mens op mens, wat betekent dat de kans op een uitbraak zeer aanwezig is. Fase 4 betekent een significante verhoging van het risico op een pandemie, maar een pandemie is nog niet onvermijdelijk.
5 Hetzelfde griepvirus heeft uitbraken veroorzaakt in twee of meer landen in dezelfde WHO-regio.[3] Deze fase geeft aan dat een pandemie waarschijnlijk is.
6 Naast de criteria van fase 5 heeft het griepvirus een uitbraak veroorzaakt in minstens een ander land in een andere WHO-regio. Deze fase geeft aan dat er sprake is van een pandemie.[3]
Post-piekperiode Het aantal ziektegevallen daalt in de meeste landen. Aangezien pandemieën vaak in golven optreden is het niet ondenkbaar dat het aantal ziektegevallen vervolgens weer gaat stijgen.
Post-pandemische periode De activiteit van de virussen is terug op het normale niveau.

Lijst van pandemieën

Historische pandemieën
Er wordt getwijfeld aan de feitelijke juistheid van het volgende gedeelte
Raadpleeg de bijbehorende overlegpagina voor meer informatie, en pas na controle desgewenst het artikel aan.
Opgegeven reden: Lijst zonder criteria. Een pandemie treedt in principe over de hele wereld op, anders dan een epidemie. De voorbeelden hieronder die b.v. het Romeinse rijk betreffen eerder een land, een continent, maar grote delen van de wereld niet. Bronloos.
  • Pest van Antoninus (165–180), was vermoedelijk een pokken- of mazelenpandemie, die zich in het gebied van het Romeinse Rijk uitbreidde, en rond de vijf miljoen doden zou hebben veroorzaakt.
  • Pest van Cyprianus, die vanaf 250 n.Chr. het Romeinse rijk teisterde.
  • Pest van Justinianus, brak in 541 uit in Egypte. De gevolgen waren tot in de 8e eeuw merkbaar. De pest verspreidde zich rond het Middellandse Zeegebied, het Midden-Oosten en delen van West-Europa. De pest van Justinianus had miljoenen doden tot gevolg.
  • Pest (1347-1352), die zich uitbreidde over geheel Europa en naar schatting 25 miljoen doden veroorzaakte (een derde van de toenmalige Europese bevolking).
  • Pest (van 1896 tot rond 1945), die zich wereldwijd uitbreidde met zo'n 12 miljoen doden.

Moderne influenza-pandemieën

Hieronder een lijst met de belangrijkste moderne influenza-pandemieën.[4][5][6]

Huidige pandemieën

Media

In 2018 zette de Britse wiskundige Hannah Fry voor BBC Four een grootschalig, app-gestuurd sociaal experiment op om de verspreiding van een pandemie in kaart te brengen. Het project resulteerde in de documentaire Contagion! The BBC Four Pandemic ,[9] die bij het uitbreken van de coronapandemie beschouwd werd als een “generale repetitie”.[10]

Zie ook
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.