Palimpsest (manuscript)

Een palimpsest is een hergebruikt stuk perkament dat als handschrift dient. De antieke term voor een palimpsest is codex rescriptus. De bovenste laag van dit perkament (met de tekst erop) werd afgeschraapt zodat het perkament opnieuw beschreven kon worden. Dit werd gedaan omdat perkament kostbaar was en geen waarde meer werd gehecht aan de oorspronkelijke tekst.

Codex Ephraemi Rescriptus (Bibliothèque nationale de France).

Men zou denken dat door de palimpsesten veel oude geschriften verloren zijn gegaan, maar het tegendeel is eerder waar. Vaak bleef de oorspronkelijke tekst toch nog deels zichtbaar en onder ultraviolet-licht valt de onderliggende tekst vaak goed te ontcijferen. Het is aan de kostbaarheid van het perkament en aan de palimpsesten te danken dat veel oude geschriften bewaard gebleven zijn - was het perkament goedkoper geweest, dan zou men oude documenten eerder vernietigd hebben dan ze als palimpsest te gebruiken.

Voorbeelden

Op de Archimedespalimpsest staat een kopie van een geschrift van Archimedes.

Een van de beroemdste palimpsesten is het handschrift in de Biblioteca Ambrosiana te Milaan met de tekst van Cicero's De republica die eeuwenlang verloren was gewaand. Eveneens in Milaan vond Angelo Mai in een palimpsest de brieven van Marcus Cornelius Fronto terug.

Ook de Institutiones van de Romeinse jurist Gaius zijn begin negentiende eeuw als palimpsest teruggevonden in een handschrift in de Biblioteca Capitolare te Verona. Dit leerboek is de enige in zijn geheel overgeleverde bron van het klassieke Romeins recht.

De Codex C (04), Codex Ephraemi Rescriptus, in de Bibliothèque nationale de France te Parijs bevat, zoals Konstantin von Tischendorf ontdekte, onder het heiligenverhaal over Efrem de Syriër uit de 12e eeuw een Bijbeltekst uit de 5e eeuw.

Een bijbelse tekst uit het Oude Testament, uit het boek Deuteronomium, was ontdekt onder een tekst uit de Koran. Het document werd gedateerd zijnde uit de achtste eeuw.[1]

Onderzoek

Met een combinatie van scherpzinnigheid, opmerkingsgave, ervaring in de paleografie en hulp van bijvoorbeeld ultraviolet-straling kan men een palimpsest op het spoor komen. De juiste determinering van de gevonden tekst behoort tot de kerntaken van de filologie.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.