Osnabrück

• 
  De Osnabrücker stadsdelen met officiële nummering

De 23 stadsdelen met hun officiële nummering zijn: (stand: 31-12-2017):

• 
  Het Stadstheater aan de Domhof
• 
  Het historische raadhuis
• 
  De Friedenssaal in het oude raadhuis, waar de vrede van 1648 werd gesloten
• 
  De Deurklink Friede 1648 aan het oude raadhuis (Fritz Szalinski, 1963)

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de binnenstad zwaar getroffen door luchtbombardementen. Het noordelijke gedeelte van de Altstadt biedt nog een historische aanblik, gedeeltelijk door restauraties. Hier bevinden zich op korte afstand van elkaar twee pleinen: de Markt en het Domhof. Aan de Markt staan het gotische stadhuis (1512), waarin zich de historische Vredeszaal bevindt, en verder de Stadswaag en de Mariakerk (St. Marienkirche). Aan het grotere Domhof staan de laatromaanse dom, die een gotische en een romaanse westtoren heeft, en het Stadstheater, een gebouw in jugendstil uit 1909.

De stad ligt op een al eeuwen bestaand knooppunt van handelsroutes. Bovendien waren de heuvels in de omgeving rijk aan steenkool en andere delfstoffen. DE aanwezigheid van helder water trok vanaf ca. 1800 veel, aanvankelijk via watermolens op de Hase werkende, papierfabricage aan. Er bestaan in de stad nog één grote fabriek van decor- en foliepapier e.d. (in stadsdeel Gretesch) en één kleine "gewone" papierfabriek.

Belangrijk is de autoindustrie. De vroegere fabriek van het in 2009 failliet gegane Karmann is doorgestart als een nevenvestiging van het Volkswagen-concern. In en om Osnabrück bestaan diverse kleinere toeleveringsbedrijven voor deze in stadsdeel Fledder gelegen autofabriek.

Van de mijnbouw op de Piesberg resteert alleen nog een grote steengroeve, waar zandsteen in dagbouw gewonnen wordt. Het Museum für Industriekultur op deze heuvel toont het verleden van de steenkoolmijnbouw hier.

In de stad is een fabriek alsmede het hoofdkantoor van het concern KME SE gevestigd, een dochteronderneming van Intek Group S.p.A. te Milaan. Het bedrijf maakt en verhandelt wereldwijd allerlei halfproducten voor ambacht en industrie, die van koper zijn gemaakt.

De handel is nog altijd een economische factor van belang, alleen al, omdat de stad door honderdduizenden consumenten tot uit de wijde omgeving wordt bezocht om er te winkelen. Ook zijn er diverse grote transportbedrijven, en logistieke centra van (middel)grote ondernemingen gevestigd. Het hoofdkantoor van de op één na grootste keten schoenwinkels van Duitsland zetelt ook in de stad. Het hoofdkantoor van Piepenbrock, met 25.000 personeelsleden in heel Duitsland één der grootste schoonmaak[5] bedrijven van het land, is ook in Osnabrück gevestigd.

Op het gebied van financiële en commerciële dienstverlening valt o.a. een groot bedrijf, dat callcenters expoiteert op.

Osnabrück is ook een centrum van wetenschap en cultuur, en een bestuurscentrum binnen de Rooms-Katholieke Kerk. Ook werken er veel ambtenaren, o.a. die van de Kreisverwaltung. Zeer veel werkgelegenheid in de stad is te danken aan de talrijke ziekenhuizen , klinieken e.d. Tot ca. 2000 was de stad een belangrijke standplaats van onderdelen van de Bundeswehr. Veel kazernes zijn daarna gesloopt of ombestemd tot bijv. bedrijfsverzamelgebouw of wooncomplex.

De OsnabrückHalle, dicht bij het Schloss, dus aan de rand van de binnenstad, is een in 2016 voor het laatst gemoderniseerde congres-, evenementen- en beurshal, met een eigen hotel.

In de periferie van de gemeente zijn nog enige landbouwbedrijven te vinden.

De aanwezigheid van de historische, bezienswaardige stadskern brengt enig toerisme met zich mee.

Blijkens de aanwezigheid van hunebedden in de gemeente, werd het gebied, waar Osnabrück nu ligt, al in de Jonge Steentijd door mensen bewoond.

Osnabrück heeft sinds 780 een rooms-katholieke bisschopszetel. Het bisdom Osnabrück werd als eerste Saksische bisdom gesticht door Karel de Grote. Rond de bisschopskerk ontwikkelde zich de nederzetting, die in 1147 voor het eerst als stad werd aangeduid. In 1157 kreeg Osnabrück van Frederik Barbarossa het recht zich met muren te versterken. Met het oog op de handel richtte Osnabrück met Münster, Minden en Herford in 1246 de Ladberger Marktbund op, de voorloper van de Westfaalse Stedenbond, die zich in de 14de eeuw bij de Hanze aansloot. In 1499 kon een rijke wijnhandelaar, wiens voorvaderen al een stenen toren om o.a. wijn in op te slaan, hadden gebouwd, deze toren uitbreiden tot de huidige Ledenhof. Totdat in 1512 het huidige raadhuis gereed kwam, was de raad gehuisvest in een (niet meer bestaand) gebouw aan de Markt, waar ook de linnenbeurs (Leinenlegge)[6] was gevestigd.

In 1543 werd de stad, met uitzondering van het als Hochstift onder apart kerkelijk gezag staande gebied rondom de Dom, evangelisch-luthers. Ook in Osnabrück vonden in de late 16e en de 17e eeuw veel mensen, die van hekserij beschuldigd werden, een gewelddadige dood. In diezelfde periode stierven in de stad veel mensen aan pestepidemieën en door oorlogsgeweld. Tussen 1643 en 1648 vonden in Osnabrück en Münster de onderhandelingen plaats die leidden tot de Vrede van Westfalen en daarmee tot het einde van de Dertigjarige en de Tachtigjarige Oorlog. Voor Osnabrück zelf leidde dit ertoe dat de regerende prins-bisschop voortaan afwisselend rooms-katholiek en protestants zou zijn. De protestantse bisschop werd daarbij benoemd door de hertog van Brunswijk-Lüneburg. Het prinsbisdom werd, evenals de aparte bestuursstatus van het gebied rondom de Dom, in 1803 opgeheven en Osnabrück werd na de Franse tijd in 1813 aan Hannover toegewezen, waardoor het in 1866 Pruisisch en in 1871 Duits werd. Eind 2018 was ca. 28½ % van de bevolking van Osnabrück evangelisch-luthers en 31½ % rooms-katholiek. Na de komst van de spoorwegen in de late 19e eeuw was er een snelle groei van de industrie. Het Klöckner-concern opende een grote staalfabriek nabij de al eerder geopende steenkoolmijn op de Piesberg. De steenkoolmijn ging in 1898 al dicht, omdat de beste steenkoollaag uitgeput was; na de Tweede Wereldoorlog ging de mijn nog voor enkele jaren opnieuw in bedrijf. De staalfabriek moest in 1989 wegens onvoldoende rentabiliteit de poorten sluiten.

Ook in Osnabrück was er tijdens de nazi-tijd een heftige jodenvervolging. De oude synagoge werd tijdens de Kristallnacht (1938) verwoest; van de 500 joden, die er voordien woonden, overleefde bijna niemand. Tegenwoordig is er wel weer een kleine joodse gemeente, die ook weer over een synagoge beschikt. Grote delen van de stad werden in de Tweede Wereldoorlog door geallieerde bombardementen verwoest, en na de oorlog, waar mogelijk in oorspronkelijke stijl, weer opgebouwd. In 1980 werd het 1200-jarig bestaan van de stad en het bisdom groots gevierd, met o.a. een door 140.000 toeschouwers bijgewoond bezoek van paus Johannes Paulus II aan Osnabrück.

• 
  Het centraal station uit 1895
• 
  De Osnabrücker binnenhaven

Osnabrück ligt aan een kruispunt van spoorlijnen, wat te zien is aan het (aan de oostrand van de binnenstad gelegen) stationsgebouw: de west-oostverbinding van Amsterdam naar Berlijn kruist er die van Hamburg naar Keulen op twee niveaus. Van regionaal belang zijn verder de verbindingen met Oldenburg en Bielefeld. Behalve het Hauptbahnhof (Centraal Station) bevindt zich aan de spoorlijn naar het westen een tweede station, Osnabrück Altstadt. Tot december 2009 heette het station Osnabrück Hasetor. Ook het zuidelijk van het centrum gelegen Stadtteil Sutthausen heeft een treinstation aan de kleine spoorlijn naar Bielefeld (KBS 402), waarop 1 x per uur de stoptrein met de bijnaam „Haller Willem“ , RB 75 rijdt.

In de stad rijden stadsbussen. Veel buslijnen beginnen en eindigen aan de Neumarkt. Dit langgerekte plein, waar tot 2014 een voetgangerstunnel onderdoor liep, ligt midden in het centrum, iets ten oosten van de universiteit en ten zuiden van de Dom. Trams en trolleybussen rijden er sinds 1960 resp. 1968 niet meer.

Osnabrück deelt een internationale luchthaven met Münster: Luchthaven Münster-Osnabrück bij Greven, ongeveer 40 km ten zuidwesten van de stad. In stadsdeel Atter bevindt zich een klein vliegveld, Flugplatz Osnabrück-Atterheide, ICAO-code EDWO. Het heeft één 800 m lange geasfalteerde start- en landingsbaan. Het wordt gebruikt voor hobby- en kleine zakenvliegtuigjes en voor helikopters.

Voor het wegverkeer liggen ten westen langs Osnabrück de A1 van Bremen naar Münster en ten zuiden van de stad de A30 vanuit Hengelo naar Hannover en verder, met afritten 16 (OS-Hellern), vanwaar een korte maar vaak zeer drukke straat rechtstreeks, langs het Schloss, op de Neumarkt in de binnenstad uitkomt, 17 (OS-Sutthausen), 18 (OS-Nahne), richting dierentuin, en 19 (Autobahnkreuz OS-Süd met de A33). De Teutoburger-Wald-Autobahn (A33) begint ten oosten van de stad (afritten 6 OS-Schinkel, 7 OS-Lüstringen en 8 OS-Fledder) en vormt naar het zuidoosten de verbinding met Bielefeld.

De stad heeft een binnenhaven. Vrachtschepen kunnen via het 14,5 km lange, in 1915 aangelegde en in 2011 vernieuwde, Stichkanal Osnabrück van het Mittellandkanaal te Bramsche door enige sluizen naar Osnabrück varen. Voor de roei- en andere watersportclubs van Osnabrück heeft deze waterweg een apart zijkanaal.

• 
  Kasteel Osnabrück, vanaf 1673 bisschoppelijke residentie, nu administratiegebouw van de universiteit
• 
  Gymnasium Carolinum, gevel van kerk en zijvleugel

• De Universiteit Osnabrück, gehuisvest in o.a. het Schloss (bisschoppelijke residentie uit 1673)
• Osnabrück bezit een zgn. Fachhochschule, een hogeschool voor hoger beroepsonderwijs in talrijke disciplines.
• Het Gymnasium Carolinum gaat er fier op, één van de twee oudste, door Karel de Grote gestichte scholen van Duitsland te zijn. De school heet ook naar Karel de Grote, die inderdaad in Münster en Osnabrück twee Latijnse scholen liet inrichten. In de 16e eeuw was de school lange tijd protestants, maar met toenemend ook weer rooms-katholieke invloed. Het huidige gebouwencomplex dateert grotendeels uit de tijd na 1625, de periode, dat deze onderwijsinstelling niet alleen een gymnasium, maar ook een universiteit van de jezuïetenorde was, met een eigen kerkgebouw (Kleine Kirche, 1682-1685). Vanaf 1633, toen de Zweedse beztter tijdens de Dertigjarige Oorlog de jezuïeten had verjaagd, werd het weer alleen een katholiek gymnasium, en dat is het, met diverse moderniseringen, tot op heden gebleven. De school heeft een eigen roeiclub, waaruit verscheidene Duitse toproeiers zijn voortgekomen.
• De stad beschikt over opvallend veel andere gymnasia. Daarbij moet wel bedacht worden, dat een Duitse middelbare school, waar onderwijs van niveau wordt geboden, zich al snel gymnasium mag noemen, ook al worden er geen klassieke talen onderwezen.

Het plaatselijke dagblad van Osnabrück en omgeving, met daarbij het Eemsland, is de Neue Osnabrücker Zeitung. Deze krant ontstond in 1967 uit een fusie van de Neue Tagespost en het Osnabrücker Tageblatt.

• Stadion an der Bremer Brücke, 16.100 plaatsen, voetbalstadion, in gebruik bij de VfL Osnabrück.
• De stad heeft een roeiclub, die samenwerkt met het Gymnasium Carolinum. Deze heeft al diverse roeiers van wereldfaam, onder wie enige wereldkampioenen en winnaars van medailles op de Olympische Spelen voortgebracht.
• Osnabrück bezit verder een ijshockeyhal, twee golfaccommodaties, diverse overdekte zwembaden, sporthallen en andere faciliteiten, die men in een universiteitsstad van deze omvang mag verwachten.

• 
  Sankt Peter (de Domkerk)
• 
  Domschat en museum van het diocees
• 
  De Johanneskerk
• 
  Interieur Johanniskirche met altaarretabel uit 1512
• 
  De Catharinakerk met 103 m hoge kerktoren
• 
  Het koor van de Catharinakerk
• 
  Kruisigingsreliëf in de Catharinakerk
• 
  De Lutherkerk (1907-1909) in stadsdeel Schölerberg
• 
  Voormalig Geertruidenklooster: Abdissenhuis en toren van de kerk
• 
  Zuidkant van de stad
• 
  Toren Bucksturm in Osnabrück
• 
  Heger Tor, monument Slag bij Waterloo
• 
  Hotel Walhalla (1690), één der weinige vakwerkhuizen die de stad nog rijk is
• 
  Gerestaureerde huizen bij het raadhuis
• 
  De toren Bürgergehorsam, 16e-eeuws restant van de stadsomwalling
• 
  Gedenkplaats voormalige synagoge (2004); deze werd tijdens de Kristallnacht (1938) verwoest
• 
  Haus Tenge (1814)
• 
  De Ledenhof, tussen de Catharinakerk en het Schloss (universiteit)
• 
  De Ledenhof in Osnabrück (achterkant)
• 
  Haarmannsbrunnen (1909), eerbetoon aan het beroep van mijnwerker, door een staalfabrikant aan de stad geschonken
• 
  De Rubbenbruchsee, één der beide recreatieplassen van Osnabrück (de andere is de grotere Attersee)
• 
  Haseschacht, hoofdgebouw (1871) van het Museum Industriekultur op de 188 m hoge Piesberg (stadsdeel Pye)
• 
  Steengroeve in de Piesberg met de noordelijke buurgemeente Wallenhorst en het Osnabrücker stadsdeel Pye
• 
  OS-Haste, watermolen Nackte Mühle

Osnabrück heeft een stedenband met:

• Haarlem (Nederland), sinds 1961
• Angers (Frankrijk), sinds 1964 samen met Haarlem
• Afula (Israël)
• Derby (Verenigd Koninkrijk)
• Çanakkale (Turkije)
• Tver (Rusland)
• Greifswald (voormalige DDR)
• Evansville (Indiana, Verenigde Staten) (dit betreft een minder intensieve zgn. stedenvriendschap)

• Bettina Meckel: Osnabrück und Umland. Wenner, Osnabrück, 2010. Met vertaling in het Nederlands door Heidi Dhondt. ISBN 978-3-87898-417-7

Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Osnabrück op Wikimedia Commons.

Landkreise en kreisfreie Städte in Nedersaksen

Landkreise: Ammerland · Aurich · Celle · Cloppenburg · Cuxhaven · Diepholz · Emsland · Friesland · Gifhorn · Göttingen · Goslar · Grafschaft Bentheim · Hamelen-Pyrmont · Region Hannover · Heidekreis · Harburg · Helmstedt · Hildesheim · Holzminden · Leer · Lüchow-Dannenberg · Lüneburg · Nienburg/Weser · Northeim · Oldenburg · Landkreis Osnabrück · Osterholz · Peine · Rotenburg (Wümme) · Schaumburg · Stade · Uelzen · Vechta · Verden · Wesermarsch · Wittmund · Wolfenbüttel Kreisfreie Städte: Braunschweig · Delmenhorst · Emden · Oldenburg · Osnabrück · Salzgitter · Wilhelmshaven · Wolfsburg

	Hanze
Nederlandse Hanzesteden: Arnhem · Bolsward · Deventer · Doesburg · Elburg · Groningen · Harderwijk · Hasselt · Hattem · Kampen · Nijmegen · Oldenzaal · Ommen · Roermond · Stavoren · Tiel · Venlo · Zaltbommel · Zutphen · Zwolle Overige Hanzesteden: Anklam · Bergen · Berlijn-Cölln · Braunschweig · Bremen · Brugge · Cēsis · Dortmund · Duisburg · Erfurt · Gdańsk · Goslar · Göttingen · Great Yarmouth · Greifswald · Halle · Hamburg · Hamelen · Hannover · Hildesheim · Kalkar · Kaunas · Keulen · Kiel · Klaipėda · Koningsbergen · Kopenhagen · Krakau · Kuldīga · Londen · Lübeck · Lüneburg · Maagdenburg · Münster · Osnabrück · Paderborn · Pärnu · Pskov · Quedlinburg · Riga · Rostock · Stargard · Stockholm · Stralsund · Szczecin · Tallinn · Tartu · Toruń · Novgorod · Ventspils · Visby · Wismar · Wrocław · Hanzekantoren: Bryggen (Bergen) · Hanzekantoor van Brugge · Peterhof (Novgorod) · Stalhof (Londen) · Hanzekantoor van Antwerpen Zie ook: Hanzedagen · Hanzevlaggen · Vitte · Greenwell's Booth · Schra van Novgorod Hollands-Wendische Oorlog · Vrede van Utrecht · Simon van Utrecht Andere hanzen: Vlaamse Hanze van Londen · Hanze der XVII steden