Oog in 't Zeil
De Oog in 't Zeil is een ronde stenen stellingmolen in Cothen in de provincie Utrecht en staat aan het Molenplein. De stelling is een 17-kantige. In de bestrating van het molenplein zijn vier molenwieken te zien. De molen is een korenmolen. De molen maalt wekelijks op vrijwillige basis graan voor particulieren dankzij enkele vrijwillige molenaars.
Oog in 't Zeil
| ||||
 | ||||
Oog in 't Zeil 2009 | ||||
| Basisgegevens | ||||
| Plaats | Cothen | |||
| Bouwjaar | 1869 | |||
| Type | stellingmolen | |||
| Kenmerken | ronde stenen bovenkruier | |||
| Vlucht | 23,70 m | |||
| Functie | korenmolen | |||
| Bestemming | Het malen van graan op vrijwillige basis | |||
| Monumentnummer | 474236 | |||
| Externe link(s) en afbeeldingen | ||||
| Molendatabase | ||||
| De Hollandsche Molen | ||||
 | ||||
Oog in 't Zeil 2010 | ||||
 | ||||
Geopend door de toenmalige burgemeester P.Th. Bunjes en gedeputeerde C.G.J. van den Oosten op 23 mei 1987. | ||||
.jpg) | ||||
Nieuwe staart in 1986 | ||||
| ||||
Geschiedenis
De molen werd in 1869 gebouwd ter vervanging van een standerdmolen. De molen bleef tot in de jaren dertig van de twintigste eeuw op windkracht in bedrijf. Al rond 1904 kreeg de molen een hulpaandrijving in de vorm van een stoommachine, rond 1930 werd dat een elektromotor. In 1936 werden stelling, wiekenkruis en kap verwijderd en werd er op motorkracht verder gemalen. Toen in 1985 het maalbedrijf uit de molen vertrok werd de molen door een stichting overgenomen en werd de molen na een brand geheel in oude glorie hersteld en werd in 1987 weer geheel maalvaardig op windkracht in bedrijf genomen. In 2006 is de stelling met een plank verbreed en zijn twee maalkoppels aangepast, waardoor er nu beter mee gemalen kan worden.
Specificaties
Maalkoppels
De molen heeft drie maalkoppels. Twee koppels hebben 16der (140 cm doorsnee) flintsteen kunststenen en één koppel heeft 15der (130 cm doorsnee) blauwe stenen. Eén koppel kunststenen heeft een houten steenbus, de anderen een ijzeren. De kap is gedekt met gepotdekselde, geteerde delen.
Overbrengingen
- De overbrengingsverhouding is 1 : 6,764 en 1 : 6,281.
- Het bovenwiel heeft 67 kammen en het bovenrondsel heeft 32 staven. De koningsspil draait hierdoor 2,09 keer sneller dan de bovenas. De steek, de afstand tussen de staven, is 10,93 cm.
- Het spoorwiel heeft 84 kammen en de steenrondsels 26, 26 en 28 staven. De steenrondsels draaien hierdoor 3,23 en 3 keer sneller dan de koningsspil en 6,764 en 6,281 keer sneller dan de bovenas. De steek is 9,5 cm.
Roeden
De roeden van de fabrikant Buurma zijn 23,7 meter lang en zijn voorzien van het Oudhollands wieksysteem met zeilen. De binnenroede heeft nummer 174 en de buitenroede 175. De roeden hebben gaten voor het aanbrengen van fokken, die echter nooit zijn aangebracht. Ook de voor de fokwiek aangepaste zeeg is hierdoor nu eigenlijk te vlak, waardoor de molen bij windvlagen en buien onregelmatig draait (hollerig is).
Draaiwerk
De wieken worden op de wind gezet met een kruirad. De gepotdekselde kap draait op een rollenkruiwerk met 49 ijzeren rollen in houten rollenwagens. Tot 2006 waren er iepenhouten rollen, die echter vaak braken, veroorzaakt door de koppen van de glasfiberstaven, waarmee de kruivloer aan de stenen molenromp is verankerd. De molen kruit zeer licht. Voor de versterking en verstijving van de overring zit er een slagstuk onder het windpeluwgedeelte dat verder doorloopt onder een deel van de roosterhouten.
Het halslager van de bovenas, gegoten in 1984 door de Nijmeegse IJzergieterij met nummer 7, heeft een bronzen schaal en rust op een houten blok.
Vang
De molen wordt gevangen (geremd) met een Vlaamse vang bestaande uit vijf stukken, die bediend wordt met een wipstok. Om het bovenwiel zit een ijzeren hoep waar de vangblokken tijdens het vangen op remmen. De met stenen verzwaarde vangbalk is in de ezel bevestigd met een schuif en oefent op het sabelijzer een vangkracht uit van ongeveer 540 kg.
Het maalgoed kan opgeluid (opgehesen) worden met een sleepluiwerk en het meel kan afgeschoten (laten zakken) worden met een afschietwerk.
Eigenaren
- 1869 - 1985 : familie Van Eck
- 1985 - 2005 : Stichting de Utrechtse Molens
- 2005 - heden: Utrechts Landschap
Externe link
Fotogalerij
Oog in 't Zeil 2010
Oog in 't Zeil 2008
Straatzijde
Baard
Gepotdekselde kap
Bovenwiel
Roeplaatje buitenroe
Kruirad
Rollenkruiwerk met ijzeren rollen
Sleepluiwerk
Afschietwerk
Vangbalk met in de ezel een schuif
Met stenen verzwaarde vangbalk
Halslager met bronzen schaal
Maalkoppel blauwe stenen
Paard van maalkoppel blauwe stenen
Steenrondsel
 |
Zie de categorie Molen Oog in 't Zeil (Cothen) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp. |