Odeon (Zwolle)

In het begin van de negentiende eeuw bestond de podiumkunst in Zwolle uit af en toe een muziekvoorstelling in een concertzaal aan de Bloemendalstraat, bij veel publieke belangstelling werd soms uitgeweken naar de Bethlehemkerk. Ook werden er tussen 1812 en 1814 voorstellingen georganiseerd in een loods bij de Diezerpoort.

In 1814 stond de gemeenteraad van Zwolle een gedeelte van het voormalige Jufferenconvent in de Praubstraat af aan een timmerman, die er een comediezaal bouwde en er twee voorstellingen per week, later ook concerten en andere 'vermakelijkheden' organiseerde. In 1820 kreeg het gebouw de naam Hof van Holland. In 1835 werd het publiekelijk geveild, de nieuwe eigenaars verbouwden het tot hotel.

In de jaren 1837 tot en met 1839 werden in de Hof van Holland series voorstellingen en concerten georganiseerd. Behalve zangvoorstellingen waren er voornamelijk vaudevillevoorstellingen en komische stukken te zien. In 1838 was het pand weer te koop. De nieuwe eigenaars waren de president en secretaris van het bestuur van de latere Vereniging Odéon. Deze vereniging gaf 325 aandelen uit van ieder ƒ 200,- om daarmee de aankoop, verbouwing en inrichting van een geschikt lokaal voor het tonen van 'vermakelijkheden' te bekostigen. Nadat in het najaar van 1838 ook de 'infirmerie' (het militaire hospitaal) aan de Blijmarkt was aangekocht en de beide panden verbouwd waren tot één schouwburg en concertzaal met dienstwoning, kleedkamers, sekreten en koffiekamer kon het gebouw op 9 december 1839 worden ingewijd. In aanwezigheid van 260 gasten werden in de concertzaal muziekstukken van Romberg en Haydn uitgevoerd. Nadat de gasten de rest van het gebouw hadden bezichtigd, volgde een diner van 140 couverts in de concertzaal. Op 30 december werd de schouwburgzaal ingewijd met de opvoering van de dramatische eenakter 'Le diable couleur de Rose' en de comedie 'Le mari de la veuve' van Alexandre Dumas. De avond werd besloten met een bal.

Door de jaren heen past het theater zich steeds aan de wensen van de moderne tijd aan. Dit gebeurt zowel door het veranderingen aan het pand - in 1868 is er bijvoorbeeld een grote verbouwing waarbij de schouwburgzaal de bonbonnièrezaal wordt zoals we die ook nu nog kennen - als door andere artiesten te laten optreden. En behalve voorstellingen van (landelijk bekende) artiesten, werden er ook tentoonstellingen en jaarvergaderingen, kiezersbijeenkomsten, amateuroptredens, diners en recepties gehouden.

Het verlieslijdende theater - tot dan in handen van de vereniging - wordt in 1957 door de gemeente overgenomen. Men oppert het idee om een nieuw theater te bouwen, maar dit lijkt pas rendabel als Zwolle meer dan 70.000 inwoners heeft. Het pand ondergaat een grootscheepse verbouwing waarbij de witte gevel wordt vervangen door een moderne, vrijwel gesloten gevel van gele baksteen en natuursteen. Het interieur wordt gemoderniseerd en opgeknapt. De vereniging Odéon wordt geliquideerd. De exploitatie van Odeon wordt in handen gegeven van de gemeentelijke stichting Schouwburg Odeon.

In later jaren worden de Manege en de Aloysiusschool aan de schouwburg toegevoegd, er komt daarmee ruimte voor een zijtoneel, werkplaats, kantine en kantoren.

Halverwege de jaren 80 heeft de gemeente het theater opnieuw verbouwd. Het toneel wordt verbreed en de loges verdwijnen. Ook de concertzaal (die op de plek van de eerdere tuin is gebouwd) wordt verbouwd tot theaterzaal, de huidige Dommerholtzaal. De door velen verfoeide gevel verdwijnt. De vroegere witte gevel wordt weer enigszins hersteld, het bordes en het balkon met pilaren komt echter niet weer terug.

De Schouwburgzaal (tegenwoordig Hemminkzaal geheten) blijft door de jaren heen, ondanks alle restauraties en verbouwingen, steeds authentiek. De zaal staat inmiddels op de Rijksmonumentenlijst en is een van zes bonbonnièrezalen in Nederland.

In 1998 werd Schouwburg Odeon geprivatiseerd. Hoewel de gemeente Zwolle de 70.000 inwoners al lang is gepasseerd, duurt het tot 2006 voor er een nieuwe theaterzaal komt. De gemeente Zwolle geeft de architecten Greiner en Van Goor opdracht tot de bouw van een grote zaal waarin ook grotere musicals, opera's, balletten en symfonische muziek kunnen worden geprogrammeerd, iets wat in Odeon al jaren niet meer mogelijk was. In september 2006 is het nieuwe theater De Spiegel aan het Spinhuisplein geopend. De exploitatie komt in handen van de stichting schouwburg Odeon, die nu Stichting Zwolse Theaters gaat heten.

Eind 2006 is Odeon opnieuw verbouwd, voornamelijk als opknapbeurt en om in de Manegezaal het Filmtheater Fraterhuis te kunnen onderbrengen dat dringend een tweede zaal behoeft.[2]

• Officiële website