Nucleus (neuroanatomie)

De nucleus (meervoud: nuclei) is een cluster van neuronen in het centrale zenuwstelsel, veelal diep gelegen in de hersenhelften en hersenstam. De neuronen die in een nucleus voorkomen hebben over het algemeen gelijksoortige functies.[1] Nuclei zijn onderling verbonden door bundels (fascicles) van axonen (zenuwvezels) die zich uitstrekken vanuit de cellichamen.[2] Een nucleus is een van de meest voorkomende vormen van neurale organisatie; het onderscheid zich van gelaagde structuren zoals de hersenschors. In anatomische secties komt de nucleus in morfologie overeen met de grijze stof, vaak omgeven door witte stof. In de hersenen van gewervelden zijn honderden nuclei te onderscheiden die sterk kunnen variëren in vorm en grootte.

De term "nucleus" wordt meestal in brede zin gebruikt om een afzonderlijke groep neuronen aan te duiden, zelfs als die over een uitgestrekt gebied zijn verspreid. De nucleus reticularis thalami bestaat bijvoorbeeld niet uit een afzonderlijke structuur, maar uit een dunne laag inhibitoire neuronen die de thalamus omgeven.

De belangrijkste anatomische componenten van de hersenen zijn georganiseerd als clusters van onderling verbonden nuclei. Benoemenswaardig hieronder zijn de thalamus en hypothalamus, die elk uit tientallen onderscheidbare substructuren bestaan. Ook de medulla en de pons bevatten talloze kleine nuclei met een grote verscheidenheid aan sensorische, motorische en regulerende functies.