Nieuwkerke

Op de heuvel van het huidige Nieuwkerke kwam zeer vroeg een nederzetting tot stand, gelegen langs de heirweg die over Terenburg, Kassel, Belle, Mesen en verder over Wervik liep. Doordat de Noormannen in de 9e eeuw het kustgebied onveilig maakten, vluchtten de meeste kustbewoners naar deze bosachtige streek.

Nieuwkerke in de eerste helft van de 17e eeuw (afbeelding uit Flandria Illustrata - 1641)

Daardoor nam omstreeks einde negende en geheel 10e eeuw de bevolking sterk toe.

Bij het begin van de 11e eeuw werd de toenmalige kapel tot een kerk verbouwd met de hulp van de monniken van de abdij Sint-Jan-ten-Berg. De parochiekerk, die op 15 augustus 1080 door de Bisschop van Terwaan werd ingewijd, was in romaanse stijl opgetrokken met een toren op het kruispunt van de beuken. Ze was gemaakt in ijzersteen die in de streek zelf werd opgegraven. De bisschop was verheugd dat zijn bisdom met een nieuwe christelijke gemeenschap en een 'nieuwe kerk' werd verrijkt. Zo kreeg het landgoed de benaming 'Neo-Ecclesia' of 'Nieuwe-Kerk'.

In de middeleeuwse bloeiperiode wedijverde de gemeente, met zowat 10.000 inwoners, met Ieper. Als industriële agglomeratie was Nieuwkerke in de 16e eeuw een brandpunt van radicaal calvinisme, dat fel werd bestreden door de autoriteiten. Alleen al op 31 mei 1568 werden in Nieuwkerke 82 calvinisten veroordeeld, meestal bij verstek. VZW Geuzenproject houdt om de twee jaar de herinnering aan deze periode levendig met een theaterwandeling. Door de godsdienstoorlogen kwam de lakennijverheid in een impasse terecht. In 1582 woedde een stadsbrand. Veel lakenwevers weken daarna uit naar Engeland. In 1608 was het stadhuis herbouwd. De nijverheid legde zich toe op de productie van baai, terwijl daarna ook de vlas- en linnennijverheid weer tot bloei kwam. In 1647 werd het stadhuis en de lakenhal opnieuw verwoest, nu door de Fransen. In 1648 werd een nieuwe lakenhal opgericht, welke echter in 1844 werd afgebroken.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Nieuwkerke verwoest en daarna, voornamelijk volgens het oorspronkelijke plan, weer heropgebouwd.

Tot Nieuwkerke behoorde in een zuidoostelijke uitloper van het grondgebied ook het gehuchtje Clef de Hollande. Hier werd Frans gesproken en het gehuchtje werd bij de vastlegging van de Taalgrens in 1963 aangehecht bij Ploegsteert, dat van de provincie West-Vlaanderen naar de Waalse provincie Henegouwen werd overgeheveld.

Onze-Lieve-Vrouwekerk

Voormalig gemeentehuis

• Het voormalig gemeentehuis
• De Onze-Lieve-Vrouwekerk. De driebeukige kerk werd meermaals door protestantse geuzen in brand gestoken, maar werd telkenmale herbouwd.
• In het dorp liggen de Britse militaire begraafplaatsen:
  • Westhof Farm Cemetery
  • Nieuwkerke (Neuve-Église) Churchyard
  • Maple Leaf Cemetery
  • Kandahar Farm Cemetery
• Het Geuzenmonument

Nieuwkerke ligt in Zandlemig Vlaanderen en in het West-Vlaams Heuvelland op een hoogte van ongeveer 65 meter. Hier ligt de zuidelijke heuvelkam van het heuvelland met De Walletjes en Zwarte Molen (80 meter). Ten noorden van Nieuwkerke loopt de Douvebeek in oostelijke richting. Naar het zuiden toe neemt de hoogte snel af, tot ongeveer 20 meter aan de Belgisch-Franse grens. Hier wordt de vallei van de Leie genaderd.

Nieuwkerke had een eigen gemeentebestuur en burgemeester tot de fusie van 1977. Burgemeester waren:

• 1960-1962 : Leon Lemaire
• 1962-1976 : José Lemaire.

De laatste burgemeester, José Lemaire, werd na de fusie de eerste burgemeester van Heuvelland.

• Jacob Hessels (1506-1578), lid van de Bloedraad
• Max Glorie (1885-1951), volksvertegenwoordiger
• André Louf-Decramer (1906-1976), dichter, pleitbezorger
• Lucien Storme (1916-1945), voormalig wielrenner en winnaar van Parijs-Roubaix

Dranouter, Wulvergem, Steenwerk, Belle, Niepkerke, Ploegsteert

• vzw Geuzenproject Nieuwkerke
• Historiek van Nieuwkerke
• Inventaris Onroerend Erfgoed

Zie de categorie Nieuwkerke van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

	Plaatsen in de gemeente Heuvelland
Deelgemeenten: Dranouter · Kemmel · Loker · Nieuwkerke · Westouter · Wijtschate · Wulvergem Overige plaatsen: De Klijte · Romarin Belgische gemeenten · Arrondissement Ieper · West-Vlaanderen · Vlaanderen