Nieuwe Kerk (Groningen)

Na de Reductie van Groningen in 1594 ontstonden er al snel plannen om de stad fors uit te breiden. De eerste plannen dateren van 1608, maar pas in 1625 kwamen de nieuwe vestingwerken klaar.

In de nieuwe uitleg moest ook een nieuwe kerk komen naar het voorbeeld van de Noorderkerk in Amsterdam. Het is de eerste in Groningen die werd gebouwd voor de protestantse eredienst (de Martinikerk en de Der Aa-kerk waren van oorsprong katholieke kerken). Met de bouw is begonnen in 1660. De Nieuwe Kerk is gebouwd in renaissancestijl met een plattegrond in de vorm van een Grieks kruis, bekroond met een kleine vieringtoren. In de oksels zijn driehoekige woningen gebouwd. Er was op het nieuwe kerkhof al een begraafplaats. Hier werden vroeger de pestdoden begraven (toen dus nog buiten de stad). Inmiddels heeft de begraafplaats plaatsgemaakt voor een grasveld met oude bomen.

Het orgel in de Nieuwe Kerk is in 1831 gebouwd door J.W. Timpe naar een ontwerptekening van P. van Oeckelen. Dit is opmerkelijk, omdat Van Oeckelen het orgelmakersvak waarschijnlijk juist bij Timpe geleerd heeft. Bij het ontwerp heeft Van Oeckelen zich klaarblijkelijk laten inspireren door het beroemde front van het hoofdorgel van de Grote of Sint-Bavokerk in Haarlem van Christian Müller, gelet op sommige details. Later werkten P. van Oeckelen en J. Doornbos aan het orgel, waarbij de dispositie enigszins werd gewijzigd. In de periode 1976-1980 is het gerestaureerd door de firma Ernst Leeflang. Een tweede grote restauratie volgde in 2008-2009. Het bezit 42 registers, verdeeld over hoofdwerk, rugpositief, bovenwerk en pedaal. Het bevindt zich op de orgelgalerij aan de westzijde van de kruisvormige kerk.

• 
  Preekstoel (detail)
• 
  Het Timpe/Van Oeckelen-orgel uit 1831
• 
  Tekening door Cornelis Pronk (hiervan bevinden zich twee varianten in Gronings Museum)

• Lijst van gebouwen in Groningen
• Lijst van Groninger kerken

• Website Nieuwe Kerk