NVHPV

De internationale context: speed, politiek en techniek De oprichting van de Nederlandse vereniging werd geïnspireerd door ontwikkelingen in het buitenland, die begonnen in Amerika.

De oorsprong van de HPV-beweging lag in het Californië van de jaren zeventig, waar enkele jaren later ook de mountainbike zijn opmerkelijke zegetocht zou beginnen. Hier richtten enkele intellectuelen in 1976 de International Human Powered Vehicle Association op. Doel van de IHPVA was in de eerste plaats het organiseren en reguleren van snelheidswedstrijden met aerodynamisch verbeterde fietsen (en later boten en vliegtuigen). Later heeft de World Human Powered Vehicle Association WHPVA het internationale stokje overgenomen, terwijl de IPHVA als Amerikaanse association doorging.

Het jaar daarvoor organiseerde (o.a.) Chester Kyle, docent werktuigbouwkunde aan de California State University, de eerste ‘International HumanPowered Speed Championships. Kyle was al in 1973 was begonnen om met enkele studenten samen te experimenteren met verbeteringen van de aerodynamica van fietsen. Degene die binnen de IHPVA het meest uitgesproken was over de politieke of maatschappelijke ideeën achter de HPV-beweging, was David Gordon Wilson, werkzaam als hoogleraar werktuigbouwkunde aan het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology (MIT) en co-auteur van het wetenschappelijke handboek Bicycling science (1974). Zijn visie dat ‘een substantieel deel van de bevolking vrijwillig voor HPVs zou kiezen als hun vervoermiddel om te forenzen’ leidden binnen de IHPVA in 1982 tot de organisatie van de eerste van een reeks ’practical vehicle’ competities naast de snelheidswedstrijden. Zo vormden zich binnen de HPV community twee stromingen. Enerzijds richting sport, competitie en racerij, anderzijds naar praktische voertuigen. De fascinatie en liefde voor techniek vormde de verbindende schakel.

In het eerste decennium van de HPV-beweging trok zij ook vooral de aandacht van het grote publiek door futuristische, quasi hi-tech HPV-ontwerpen, die een schone en toch snelle voortbeweging op menskracht beloofden. Speed, politiek en techniek: de innige samenhang tussen deze aspecten is karakteristiek voor de IHPVA en de hele HPV-beweging, ook in Nederland. De oorspronkelijke gedachte achter het organiseren van wedstrijden was om daarmee technische innovatie te stimuleren. Technische innovatie op haar beurt was nodig om de fiets geschikt te maken voor meer doeleinden en om meer mensen te verleiden om de fiets te gebruiken. Het is belangrijk om te benadrukken dat de historische identiteit van de HPV-beweging als geheel gelegen is in de combinatie van de drie genoemde aspecten, al liggen de accenten bij de diverse nationale verenigingen (en bij de afzonderlijke leden) verschillend.

Nederland

Waar de Britse en Amerikaanse HPV beweging een zwaar accent op het wedstrijdelement legden, viel de nadruk bij de Zwitsers, de Duitsers en de Nederlanders meer op de aspecten milieu en techniek. De Nederlandse HPVvereniging stelde (en stelt) zich volgens haar statuten uit 1985 ten doel ‘het bevorderen van het gebruik en de ontwikkeling van voer-, vaar- en vliegtuigen die worden aangedreven door de menselijke spierkracht.’ Om dit doel te bereiken nam de Vereniging zich voor bijeenkomsten en wedstrijden te organiseren en een tijdschrift uit te geven.

In de jaren tachtig draaien de activiteiten van de NVHPV hoofdzakelijk wedstrijden en techniek. ‘Wij werken aan een nieuwe fase in de fiets, een boeiende ontwikkeling van vormgeving en aerodynamica voor zowel de sport als het praktische en rekreatief gebruik’, meldde het eerste nummer van HPV Nieuws. Maar de (technische en sportieve) competitie had daarbij aanvankelijk de overhand.

Met de toename van het aantal leden veranderde deze focus in de loop der jaren. Langzaam wordt de vereniging meer dan een club van speels met elkaar concurrerende technici en verwijdert zij zich van de oude focus op wedstrijden en zelfbouwtechniek. De NVHPV kruipt op allerlei manieren uit haar schulp en geleidelijk ontstaat de rijkgeschakeerde vereniging zoals die nu nog in al haar variatie bestaat. Opvallend is vooral op hoeveel verschillende manieren de NVHPV in de jaren negentig het publiek probeerde te bereiken en met succes naar buiten wist te treden. Het resultaat van deze inspanningen is de grootste HPV-vereniging ter wereld.

• Ligfiets

• www.ligfiets.net, de website van de NVHPV