Muur van Hadrianus
De Muur van Hadrianus (Latijn: Vallum Hadriani, Engels: Hadrian's Wall) werd gebouwd onder Hadrianus, keizer van Rome van 117 tot 138 na Chr. De keizer wilde overal in het rijk persoonlijk zijn militaire apparaat inspecteren en de provincies zelf leren kennen. Daarom reisde hij sinds 121 het gehele Romeinse Rijk door. Na een bezoek aan Britannia liet hij daar van 122 tot 128 de 117 km lange muur bouwen, die als onderdeel van de limes (versterkte grenslinie van het rijk, waaronder Vindolanda) tot eind 4e eeuw dienstdeed. Hadrianus' opvolger keizer Antoninus Pius herhaalde dit project door vanaf 142 de noordelijkere Muur van Antoninus (Antonine Wall) aan te leggen.
Muur van Hadrianus
| ||
| Onderdeel van de werelderfgoedinschrijving: Grenzen van het Romeinse Rijk | ||
 | ||
| Land |  | |
| UNESCO-regio | Europa en Noord-Amerika | |
| Criteria | II, III, IV | |
| Inschrijvingsverloop | ||
| UNESCO-volgnr. | 430 | |
| Inschrijving | 1987 (11e sessie) | |
| Uitbreiding | 2005 en 2008 | |
| UNESCO-werelderfgoedlijst | ||
Doel
De muur van steen en plaggen (Engels: turf) was een versterking over de gehele breedte van Groot-Brittannië en had als doel om de Romeinse noordgrens te beschermen tegen binnenvallende stammen, later bekend onder de naam Picten, vanuit het noorden (het latere Schotland). Daarnaast diende hij als symbool van de Romeinse macht, zowel in Britannia als in Rome. In de enige Romeinse bron over de muur staat dat hij diende om de Romeinen te scheiden van de barbaren.
De muur vormde ook de noordelijke grens van het Romeinse Rijk en was een van de best bewaakte stukken. Vermoedelijk deden de poorten in de muur ook dienst als douaneposten, om zo de handel doorgang te kunnen laten vinden.
Ligging
De muur liep van de Solway Firth naar de Tyne (tussen het huidige Carlisle en Newcastle) en lag enige kilometers ten zuiden van de huidige grens met Schotland.
Hij werd aanvankelijk opgetrokken met een breedte van 3 meter, hoewel later gebouwde delen iets smaller waren. De hoogte was vermoedelijk tussen de 4 en 5 meter. Op vaste afstanden lagen 14 grote en 80 kleinere forten.
Gezien van noord naar zuid bestond het verdedigingswerk uit een glooiing met een diepe gracht voorzien van puntige staken, dan kwam de muur zelf. Daarvoor lag een militaire weg voor de verplaatsing van goederen en manschappen, en ten slotte waren er twee verhogingen met weer een gracht ertussen. Deze vallum vormde de begrenzing van het militaire gebied.
Bemanning
De muur werd bemand door naar schatting 9000 man. Zij kregen hevige aanvallen te verwerken in 180 en vooral in 196 en 197 na Chr., waarbij ernstige verliezen werden geleden. Hij onderging een uitgebreide reconstructie onder Septimius Severus. Door diens harde optreden tegen de verschillende opstandige stammen bleef het daarna relatief rustig in het gebied. Aangenomen wordt dat garnizoensleden zich ook hebben vermengd met de plaatselijke bevolking en volledig integreerden.
Einde: de Volksverhuizingen
De Muur van Hadrianus werd door ontwikkelingen elders overbodig. Na 400 trachtte Rome tevergeefs zijn rijk te verdedigen tegen aanvallen op de Europese grenzen door onder meer de Westgoten, de Hunnen, de Oostgoten en de Vandalen. Britannia werd ontruimd.
Groepen Juten, Friezen, Angelen en Saksen staken de Noordzee over en namen Brittannië in bezit. Min of meer geromaniseerde Kelten werden verdreven naar 's lands uithoeken Wales, Cornwall, Ierland en zelfs Armorica - het huidige Franse Bretagne. Hier wordt door een deel van de bevolking nog altijd een Keltische taal gesproken, het Bretons.
Toerisme
De plaatselijke bevolking wendde veel van het materiaal van de muur aan voor eigen gebruik. Toch staat een groot deel van de muur nog overeind, vooral in het middengedeelte. Het is een belangrijke toeristische trekpleister vanwege de wandelroute over en langs de muur van zee naar zee. Het oostelijke deel van de muur ligt in Nationaal park Northumberland.
Strips
De muur werd afgebeeld door Hal Foster (1892-1982) in zijn strip Prins Valiant en door Hans G. Kresse (1921-1992) in diens strip Eric de Noorman. Ook in de stripreeks Asterix komt de muur voor.
Literatuur
- Adrian Goldsworthy: De Muur van Hadrianus. De Romeinse limes in Groot-Brittannië (2018)
- William Dietrich: Hadrian's Wall (2004)
- Lex Ritman: Eric de Noorman en Erwin de Noorman (2003)
- Herman Vuijsje: Een grens van steen (2001)
Externe link
- Gedetailleerde kaart op vici.org met Romeinse geschiedenis, waaronder alle verdedigingswerken van de Muur van Hadrianus
 |
Mediabestanden die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden op de pagina Hadrian's Wall op Wikimedia Commons. |
