Mondkapje

Chirurgische mondmaskers worden gebruikt in de medische zorg, onder meer tijdens chirurgische ingrepen. Het mondmasker beschermt de patiënt tegen micro-organismen afkomstig van de zorgverlener, en omgekeerd de zorgverlener tegen vloeistofspatten zoals bloed afkomstig van de patiënt. Deze mondmaskers van cellulose worden niet sluitend tegen het gezicht gedragen, maar zijn aan de zijkant open en beschermen de drager daardoor niet tegen de aerogene overdracht van virussen.[1]

Een ademhalingsbeschermingsmasker dient ter bescherming van het ademhalingsstelsel (de respiratoire orgaanstructuren, zoals de trachea, bronchiën en alveoli). In Nederland adviseert het RIVM admhalingsbeschermingsmaskers voor medisch personeel.[2] Mensen die werken met (mogelijk) besmette mensen gebruiken (zo mogelijk) FFP2-maskers. Ademhalingsbeschermingsmaskers helpen alleen als ze op de juiste manier gebruikt worden: ze moeten langs de randen goed sluiten tegen het gelaat. Na gebruik moeten ze veilig weggegooid worden waarbij de handen alleen het elastiek mogen raken. Sowieso moeten na dragen handen gewassen worden met zeep en alcohol. In de zorg moeten de mondkapjes gebruikt worden in combinatie met handschoenen, veiligheidsbril, schort en soms overalls.

In de Europese Unie geldt de standaard EN 149 FFP2 voor ademhalingsbeschermingsmaskers. In de Verenigde Staten geldt de standaard NIOSH N95.

Mondkapjes worden in verschillende maten geproduceerd en in verschillende pasvormen. Zo zijn speciale versies voor brildragers en baarddragers. Te onderscheiden vormen zijn het cupmodel, vleugelmodel, vogel-/eendenbekvorm, plooivormig model en de platte vouw.[3]

Tijdens de coronapandemie in 2020 ontstond door een tekort aan gecertificeerde mondkapjes de behoefte zelf mondkapjes te maken. Gebruikt werd onder andere verpakkingsmateriaal, keukenpapier en stofzuigerzakken. De werking hiervan is volgens het RIVM minimaal en het kan een onterecht gevoel van veiligheid geven.[4]

In België werden in samenwerking met de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu patronen uitgedeeld om zelf mondkapjes te maken en werd opgeroepen de zelfgemaakte mondkapjes te doneren aan zorgverleners.[5] De Amerikaanse overheid gaf vanwege de grote tekorten aan om bandana's of sjaals te gebruiken als noodmiddel.[6] In het Wilhelmina Ziekenhuis Assen werden door medewerkers mondkapjes gemaakt van (steriel) polypropyleen.[7] Op 20 maart 2020 maakte het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft bekend met vrijwilligers zelf mondkapjes te maken.[8]

Zelfgemaakte mondkapjes zijn (meestal) niet gesteriliseerd en daardoor zijn ze een mogelijke bron van besmetting. Het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding publiceerde op 26 maart 2020 een advies hoe om te gaan met zelfgemaakte mondkapjes en hoe die gesteriliseerd kunnen worden.[9]

Er zijn ook mondkapjes met een lage filterwaarde die bedoeld zijn als stofmasker om te voorkomen dat de drager te veel stof binnenkrijgt in een stoffige omgeving. Een mondkapje filtert bij smog de schadelijke stoffen die zich daarin kunnen bevinden, zoals fijnstof en andere roetdeeltjes. Een mondkapje laat ook geen pollen door en kan mensen met hooikoorts helpen. Het gebruik van deze mondkapjes beschermt echter niet tegen virussen.[10]

• (nl) Advies van gebruik van mondkapjes door het RIVM.
• (en) Instructie van de WHO wanneer een mondkapje te dragen