Molybdeen

Molybdeen is een chemisch element met symbool Mo en atoomnummer 42. Het is een grijs overgangsmetaal.

Molybdeen / Molybdenium
118
1 H 2Periodiek systeem 13 14 15 16 17 He
2 Li Be B C N O F Ne
3 Na Mg 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Al Si P S Cl Ar
4 K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 Cs Ba Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 Fr Ra ↓↓ Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
 
Lanthaniden La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
Actiniden Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Molybdeen
Algemeen
NaamMolybdeen / Molybdenium
SymboolMo
Atoomnummer42
GroepChroomgroep
PeriodePeriode 5
BlokD-blok
ReeksOvergangsmetalen
KleurGrijs
Chemische eigenschappen
Atoommassa (u)95,95
Elektronenconfiguratie[Kr]4d5 5s1
Oxidatietoestanden+4, +6
Elektronegativiteit (Pauling)2,24
Atoomstraal (pm)139
1e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)684,32
2e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)1588,20
3e ionisatiepotentiaal (kJ·mol−1)2620,57
Fysische eigenschappen
Dichtheid (kg·m−3)10280
Hardheid (Mohs)5,5
Smeltpunt (K)2890
Kookpunt (K)4900
AggregatietoestandVast
Smeltwarmte (kJ·mol−1)32,0
Verdampingswarmte (kJ·mol−1)598,0
Kristalstructuurk.r.g., bij kamertemp.
Molair volume (m3·mol−1)9,41·10−6
Geluidssnelheid (m·s−1)6190
Specifieke warmte (J·kg−1·K−1)250
Elektrische weerstandΩ·cm)5,34
Warmtegeleiding (W·m−1·K−1)139
SI-eenheden en standaardtemperatuur en -druk worden gebruikt,
tenzij anders aangegeven
Portaal    Scheikunde
Molybdeniet

Ontdekking

In 1778 was de Zweedse chemicus Carl Wilhelm Scheele in staat om molybdeenoxide te isoleren uit mineralen. Vier jaar later isoleerde de Zweedse geoloog Peter Jacob Hjelm voor het eerst elementair molybdeen door het oxide te reduceren met koolstof.

De naam molybdeen komt van het Griekse Μόλυβδος, molybdos en is te vertalen als op lood lijkend.

Toepassingen

Ongeveer 70% van al het wereldwijd geproduceerde molybdeen wordt in legeringen gebruikt, zoals in hastelloy. Molybdeen bevattend staal is aanmerkelijk sterker, corrosiebestendiger en beter bestand tegen temperatuurwisselingen dan normaal staal. Om die redenen vindt er veel toepassing van molybdeen plaats in raketmotoren en chemische pijpleidingen. Behalve als legeringselement wordt molybdeen in de chemie toegepast en slechts een paar procent wordt voor molybdeenmetaal gebruikt. Andere toepassingen van molybdeen zijn:

  • katalysator in petroleumindustrie
  • pigment, van geel via oranje tot rood, voor verf, inkt, plastics en rubber
  • transistors
  • molybdeen(IV)sulfide wordt gebruikt als smeermiddel, het behoudt zijn smerende eigenschappen ook bij hoge temperaturen, waar smeerolie zou desintegreren.[1]
  • als molybdeenfrit in kunstmest voor planten.
  • als achterzijdecontact in CIGS-zonnecellen.
  • In gloeilampen, gasontladingslampen, doorvoering in kwartslampen.
  • hoogtemperatuur toepassingen als vacuümovens, schutgasovens
  • In het analytisch laboratorium wordt molybdeen gebruikt in de spectrofotometrische bepaling van fosfaat.
  • Bij duurdere fietsframes wordt er soms chroom-molybdeen gebruikt.
  • De radioactieve isotoop 99Mo wordt in de isotopenindustrie gebruikt. In 2008 werd een patent aangevraagd voor de productie van het synthetische radio-isotoop technetium-99m op basis van molybdeen-98.[2]

Opmerkelijke eigenschappen

Het smeltpunt van bijna 2900 K is een van de hoogste die bij zuivere elementen wordt aangetroffen. Molybdeen is een essentieel sporenelement, een voedingsstof voor planten[1][3] en komt voor in sommige enzymen zoals xanthine-oxidase.

Verschijning

Hoewel molybdeen in verschillende mineralen wordt aangetroffen zoals molybdeniet, powelliet en wulfeniet, is alleen molybdeniet commercieel aantrekkelijk. Molybdeniet, ook wel molybdeenglans geheten, wordt als zodanig gewonnen maar komt ook vrij als bijproduct van de koperwinning. Het gehalte zuivere molybdeen in het erts varieert van 0,01 tot 0,5%. De belangrijkste molybdeenmijnen zijn te vinden in de Verenigde Staten en China.

Maanmonsters die met de Russische Loena 24-missie terugkwamen naar de aarde bevatten zuiver molybdeenmetaal.

Isotopen

Meest stabiele isotopen
Iso RA (%) Halveringstijd VV VE (MeV) VP
92Mo 14,84 stabiel met 50 neutronen
93Mo syn 4,0·103 j EV 2,893 93Nb
94Mo 9,25 stabiel met 52 neutronen
95Mo 15,92 stabiel met 53 neutronen
96Mo 16,68 stabiel met 54 neutronen
97Mo 9,55 stabiel met 55 neutronen
98Mo 24,13 stabiel met 56 neutronen
99Mo syn 65,94 u β 1,357 99Tc
100Mo 9,63 1,2·1019 j 2β 3,034 100Ru

Van molybdeen komen zes stabiele en ongeveer 25 radioactieve isotopen voor. Het overgrote deel van de instabiele isotopen heeft halveringstijden in de orde van seconden. 100Mo heeft echter een halveringstijd van 1,2·1019 jaar. In de isotopenindustrie wordt 99Mo gebruikt bij de productie van 99Tc.

Toxicologie en veiligheid

Poedervormig molybdeen en veel molybdeenverbindingen zijn in geringe mate giftig, maar vergeleken met de meeste andere zware metalen zijn er relatief grote hoeveelheden nodig voordat er schadelijke gevolgen optreden. Directe vergiftiging zal met molybdeen vrijwel niet voorkomen omdat daarvoor te grote hoeveelheden nodig zijn.

Noten

  1. CR Hammond CRC Handbook of Chemistry and Physics, 56, CRC Press, blz B-23
  2. A process for the production of no-carrier added 99Mo, Europees patent EP2301041 (A1)
  3. Koch Eurolab. Molybdeen, 5 januari 2009
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.