Modus operandi
De modus operandi (Latijn, manier van werken) is een specifieke werkwijze, ook wel handelwijze, waaraan een individu of groep kan worden herkend.
Deze term wordt ook wel gebruikt door de politie en in de criminologie, die de werkwijze van een crimineel beschrijft. Modus operandi wordt vaak aangezien voor het "handschrift" (ook wel signatuur) van de crimineel, maar dit zijn afzonderlijke begrippen.
Met modus operandi worden de handelingen bedoeld die een crimineel uitvoert om zijn misdaad te begaan. Hierbij wordt gekeken naar de bedoelingen van de handelingen:
- ervoor zorgen dat de misdaad lukt;
- het tegengaan van identificatie van de dader;
- het verkrijgen van een vluchtmogelijkheid of ontsnapping.
De modus operandi kan bij opeenvolgende misdaden wijzigen omdat de crimineel betere technieken leert. Voor de crimineel bestaat het gevaar dat hij onvoorzichtig wordt als bepaalde technieken goed blijken te werken.
De "handtekening" van een crimineel zijn de handelingen die onnodig zijn voor het plegen van de misdaad, maar die dienen ter bevrediging van de (psychologische) behoeften van de crimineel. Deze handelingen kunnen onderdeel gaan vormen van de modus operandi.
Voorbeeld verschil tussen MO en handtekening
Hoe subtiel het verschil kan zijn tussen MO en signatuur blijkt uit de volgende voorbeelden:
- Een bankrover die gijzelaars zich uit laat kleden en laat poseren in obscene houdingen terwijl hij foto's neemt, laat duidelijk zijn signatuur achter. Voor de overval is het niet nodig om de foto's te nemen. Het verlengt alleen zijn verblijf in de bank. Het laten uitkleden van gijzelaars is iets dat hij moet doen om voldoening uit het misdrijf te halen.
- Een bankrover die gijzelaars zich uit laat kleden in de hoop dat zij zich zo schamen en op elkaar letten dat identificatie van de dader bemoeilijkt wordt, is bezig met MO. Het laten uitkleden van gijzelaars hoort bij zijn plan om het misdrijf te laten slagen.
Overigens wordt modus operandi niet alleen in de misdaad gebruikt maar ook als "operationele uitwerking".