Moderne Richting

De Moderne Richting is een groep van straftheorie binnen het strafrecht, die straf ziet als een middel waarbij niet (alleen) de vergelding centraal staat, maar ook andere doelen mee moeten worden gediend. Dit in tegenstelling tot de klassieke theorieën, waarbij vooral van vergelding werd uitgegaan (een oog om een oog en een tand om een tand).

De theorie was een uitvloeisel van het toegenomen begrip van psychologie en criminologie in de 19e eeuw. De mens an sich bleek niet slecht te zijn, maar werd hier door omgevingsfactoren vaak toe aangezet. Een van de eerste primitieve uitvloeisels hiervan was het Pennsylvania-celsysteem. Men meende dat een mens in eenzame opsluiting onttrokken zou zijn aan slechte invloeden van buiten, en door bidden tot God met zichzelf in het reine zou komen. Dit leidde tot een grote toename in het aantal krankzinnigen, maar was een beginnetje. Later hebben verschillende hoogleraren meer concrete doelen gesteld:

Speciaal preventieve werking 

De dader moet dergelijk gedrag worden "afgeleerd".

Generaal preventieve werking 

Een voorbeeld moet worden gesteld, zodat anderen wel drie keer zullen nadenken voor ze hetzelfde gedrag vertonen.

Conflictoplossing 

Het slachtoffer moet genoegdoening krijgen. Dit kan schadevergoeding zijn, maar in sommige landen bestaat ook een mogelijkheid tot mediation.

Bevrediging van het rechtvaardigingsgevoel 

Andere burgers zien dat de dader gestraft wordt, en dat hun rechtsstaat tegen dit gedrag durft op te treden. Ze zullen dus rustig slapen.

Bescherming van de maatschappij 

tegen gevaarlijke personen.

De Moderne Richting lijkt op het eerste gezicht verlicht, maar bevat ook elementen die door totalitaire regimes zijn misbruikt. Zo komt ook het communistische "heropvoedingskamp" uit de koker van de Moderne Richting, terwijl de preventieve werking doorslaat in staatsterreur.

De Moderne Richting heeft ook in Nederland invloed gehad, hoewel men in het algemeen ook vindt dat straf primair vergelding moet blijven. Dit leidt tot de verenigingstheorie, waarbij binnen het kader van vergelding ook andere doelen mogen worden nagestreefd. Dit betekent dat toch een aantal elementen van de Moderne Richting in Nederland in het strafrecht zijn geïmplementeerd. Dit zijn bijvoorbeeld de maatregelen die de rechter kan opleggen (onttrekking aan het verkeer, schadevergoeding), maar ook het vervolgingsbeleid van het OM (waarom wel of niet vervolgen) en het regime in gevangenissen.