Menno Simons

Menno Simons werd in Utrecht tot priester gewijd, en werd in 1524 aangesteld als vicaris in Pingjum. Hij sympathiseerde eerst met Luther in de jaren 20 van de 16e eeuw, daarna voelde hij zich meer aangetrokken door Huldrych Zwingli. Rond 1531 raakte hij onder de indruk van de uit Zwitserland stammende anabaptisten, ook wel dopers of wederdopers genoemd, maar in 1532 werd hij pastoor te Witmarsum. Hij preekte in de jaren 1534-1536 vurig tegen de gewelddadige praktijken van de radicale dopers Jan van Leiden en Jan van Batenburg welke uiteindelijk zouden escaleren in de zgn. Munstersche grouwelen in de Duitse stad Münster. Zwaar aangeslagen door de dood van zijn bij de bloedige belegering van het Oldeklooster van Bolsward omgekomen broer en radicale wederdoper Pieter Simons besloot Menno Simons in 1535 om alle geweld af te zweren.[1] Bevreesd voor vervolgingen verliet hij op 30 januari 1536 Witmarsum en vluchtte hij naar Groningen en Oost-Friesland. In dat zelfde jaar liet hij zich opnieuw dopen door Obbe Philips (wederdopen; hij was reeds als kind gedoopt in de katholieke Kerk) en brak daardoor openlijk en definitief met de Rooms-Katholieke Kerk. In 1537 werd hij oudste (opziener) bij de Obbenieten van David Joris en Dirk Philips, een afgescheurde groep van vredelievende baptisten, waarover Simons in 1540 de leiding neemt. Zij zouden onder de naam Mennieten en later mennonieten of menisten, vooral in Noord-Amerika, de hoofdstroming van de doopsgezinden worden. Begin 21e eeuw waren er ongeveer 1,4 miljoen doopsgezinden wereldwijd.

Overlijden

Menno Simons (1854)

Menno Simons overleed op 31 januari 1561 op 65-jarige leeftijd op het landgoed Fresenburg in het intussen verdwenen gehucht Wüstenfelde, een toenmalig toevluchtsoord voor doopsgezinden nabij Bad Oldesloe in Sleeswijk-Holstein. Hij ligt daar begraven onder een linde die, naar wordt aangenomen, door hem zelf is geplant. Ter nagedachtenis is in de toenmalige Menno-hoeve thans een museum gevestigd.[2][3]

Simons organiseerde door heel het Duits-Nederlandse taalgebied de gemeenten, wees leidslieden aan, en steunde zijn geloofsgenoten schriftelijk. In 1539 verscheen zijn 'Fundamentenboek', 'Dat Fundament des Christelycken leers', dat in zijn geloofsgroep zeer geliefd was. Simons was streng op de levenshouding: de gemeente moest 'zonder vlek of rimpel' (Ef. 5:27) zijn. Hij legde daarbij de nadruk op de noodzaak van geestelijke wedergeboorte, het zuivere apostelschap van de christelijke gemeente en verwierp de kinderdoop als Bijbels niet-gefundeerd. Hij bleef verdacht vanwege zijn leer over Christus, welke hij aan Hoffman had ontleend: het eeuwige Woord van God zou niet de menselijke natuur verkregen hebben uit Maria, maar het Woord was vlees geworden door een scheppende daad van God.

• Een menistenleugen is een door niet-doopsgezinden gebruikte term voor een halve waarheid, een leugentje om bestwil, een uitspraak die op zo'n dubbelzinnige wijze kan worden geïnterpreteerd dat de waarheid niet helemaal wordt geloochend.[4]Deze term vindt zijn oorsprong in een uitspraak die ten onrechte aan Menno Simons werd toegeschreven.[5]
• menistenbruiloft is een eufemisme voor het ledigen van een beerput.
• Op 11 september 1878 werd bij zijn geboortedorp een monument onthuld ter nagedachtenis aan Simons. Op de plaats van het monument heeft vroeger een huisje gestaan, waarin de doopsgezinden bijeen kwamen. Simons zou zijn geloofsgenoten hier hebben toegesproken.

• Canon van Friesland
• Plautdietsch

• Beeldbank UvA: Doopsgezinde prenten
• Catalogus Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam
• (en) Menno Simons.net

Zie de categorie Menno Simons van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.