Medemblik (stad)

Medemblik ( uitspraak (info / uitleg)) is een stad in de gelijknamige gemeente Medemblik in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Het ligt in West-Friesland aan het IJsselmeer. De stad telde op 4 oktober 2019 8.590 inwoners (bron: Gemeente Medemblik).

Medemblik
Stad in Nederland
Het stadscentrum
(Details) (Details)

Situering
Provincie Noord-Holland
Gemeente Medemblik
Coördinaten52° 46 NB, 5° 6 OL
Algemeen
Inwoners (BAG, 2019)8.590[1]
Overig
Woonplaatscode3151
Foto's
Kasteel Radboud
Portaal    Nederland
De jachthaven
De Vier Weeskinderen
Beeld 'De beste stuurlui' aan het havenhoofd
De Kwikkelsbrug

Medemblik is de oudste stad van West-Friesland: ze verkreeg in 1289 stadsrechten van graaf Floris V van Holland, die toen net West-Friesland definitief had onderworpen aan zijn grafelijke gezag. Medemblik was tot 2007 een zelfstandige gemeente, waartoe geen andere woonplaatsen behoorden. De gemeente was een van de kleinste van de provincie Noord-Holland. De huidige gemeente Medemblik ontstond uit een fusie met de gemeenten Noorder-Koggenland en Wognum per 1 januari 2007, gevolgd door een fusie met de gemeenten Wervershoof en Andijk per 1 januari 2011.

Naamsverklaring

De naam "Medemblik" is mogelijk afkomstig van de waterloop Medemelake of Medemelacha (Germaans miduma- "middelst" en laku- "waterloop in moerassig terrein"[2]) die op deze plaats heeft gelopen, en die in een oorkonde uit 985 wordt genoemd. Hierin wordt ook Medemblik zelf genoemd als "villa Medemelacha". Dit veenriviertje is tegenwoordig grotendeels verdwenen, maar het resterende deel is nog bekend als de Kromme Leek en mondt via de meertjes de Groote en Kleine Vliet bij Medemblik uit in het IJsselmeer.

Geschiedenis

Medemblik en Dorestad kregen door de Friezen welvarende markten.[3] In 1289 werd Medemblik als eerste plaats in West-Friesland een stadsrecht verleend door graaf Floris V, nadat deze de West-Friezen had onderworpen. Hij liet in diezelfde tijd een dwangburcht bouwen, die nu bekendstaat als Kasteel Radboud. Het stadje werd in 1517 door het leger van Johan van Selbach, gesteund door de kapers van Grote Pier en Wijerd Jelckama geplunderd. In 1555 vond in Medemblik een grote stadsbrand plaats. Aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog, in 1572 en 1588, werd de stad door respectievelijk geuzen en prinselijke troepen belegerd.

Door de ingebruikname van het Noordhollandsch Kanaal in 1824 nam het belang van Medemblik als havenstad sterk af. De afsluiting van de Zuiderzee leek de nekslag voor Medemblik te betekenen, maar in de jaren zestig van de 20e eeuw ontwikkelde de stad zich tot een bekend watersportcentrum, met voornamelijk in het seizoen ook een levendig uitgaansleven.

Medemblik bezit veel historische gevels, en een stadhuis uit 1939 van de architect A.J. Kropholler. Ook staat er een werkende korenmolen (Molen De Herder, herbouwd 1986-1990) en is in het voormalige stoomgemaal De Vier Noorder Koggen het Nederlands Stoommachinemuseum gevestigd. Medemblik telt meer dan 80 rijksmonumenten.

Sinds 1887 heeft Medemblik een spoorverbinding met Hoorn. Het stationsgebouw van Medemblik dateert uit het openingsjaar. Tegenwoordig wordt deze lijn gebruikt door de Museumstoomtram Hoorn-Medemblik.

Bezienswaardigheden

Medemblik kent als een oude kleine stad een groot aantal bezienswaardigheden. Zo vindt men er vele oude gebouwen en gevels uit de 16e, 17e en 18e eeuw:

  • Kloosterhuis naast de Sint-Martinuskerk
  • Diverse panden aan de Westerhaven, zoals het "Dijkhuis"
  • Het pakhuis "De Wolff" uit 1667 aan het Vooreiland
  • Historische pand "Het hof van Medemblick"
  • De drie pakhuizen genaamd "De Hoop" aan het Vooreiland
  • Het "Scheve Huis" aan het Vooreiland
  • Het enige huis in Medemblik in Lodewijk XVI-stijl, uit 1728
  • Voormalige synagoge aan het Gedempt Achterom, waar de Medemblikker joden uit de Tweede Wereldoorlog zijn weggevoerd
  • Oorlogsmonument voor omgekomen Medemblikker soldaten, Joden en verzetsstrijders, dit wordt als zodanig gebruikt maar het is al voor de Tweede Wereldoorlog opgericht nl. als herdenkingsteken voor het Nederlandse garnizoen dat in Medemblik gelegerd was en heeft dus feitelijk niets met de Tweede Wereldoorlog te maken. Het ligt op het kruispunt Nieuwstraat / Breedstraat.
  • Oosterhaven 21, historisch woonhuis uit de 18e eeuw
  • Het grachtenpand het "Moeder Engelen" aan het Achterom
  • Het pakhuis van de West-Indische Compagnie aan de Oosterhaven
  • Het Gereformeerde Weeshuis "De Vier Weeskinderen" met poort uit 1765 aan de Torenstraat; de beeldjes van de weeskinderen boven de poort sierden eens een Nederlandse postzegel;
  • De Waag aan de Kaasmarkt
  • Het "Koggehuis" uit 1613 aan de Nieuwstraat
  • Het (sinds 2011 voormalige) Stadhuis met resten van het oude stadhuis aan de Dam; voor 1941 stond het Stadhuis een stukje verderop aan de Nieuwstraat;
  • Het Station Medemblik en deel van het spoor Stoomtram Hoorn-Medemblik
  • "De Opper", tegenover meelmolen "De Herder", houten directiewoning Zuiderzeewerken
  • Het "Swarte Woifke", gebouwd in 1640 en verbouwd in 1740 en 1780, aan de Oosterhaven
  • Het "Witte Huys", op het Vooreiland, bij de aansluiting op de Hoogesteeg, thans kledingwinkel.

Andere belangrijke monumenten zijn:

  • De 16e-eeuwse gracht "Het Achterom", de laatste gracht binnen het centrum, in de jaren 70 van de vorige eeuw ingrijpend gerestaureerd;
  • De Stadsboerderijen
  • Het "Dijkhuis" uit 1599
  • "Landswerf", gebouwd 1799-1800, torentje 1808, ooit onderkomen voor de marine en daarna Provinciaal Ziekenhuis (voor geestelijk gestoorden), sinds 1966 leegstaand en in de jaren 80 ingericht als appartementencomplex, te midden van een parkje;
  • De korenmolen "De Herder" (vernietigd in 1948, herbouwd in 1986-90 waarbij veel nieuwe materialen maar ook oude onderdelen uit 1695 uit een molenromp "De Herder" uit Jisp, later Willeskop, werden gebruikt, om die reden is de naam aangehouden en is deze molen rijksmonument)
  • Het "Kasteel Radboud" (1286-1288), opgeknapt na bouwvalligheid in 1888
  • Het Nederlands Stoommachinemuseum uit 1869 (ook wel Stoomgemaal Vier Noorder Koggen)
  • Het "Murrayhouse" met uitzicht op het graf van Lord George Murray
  • Weduwenhuisjes uit 1500
  • Het "Belasting-Huys" aan de Torenstraat en de Westerhaven
  • Het "Koersen-Huys" aan de linkerzijde van het Belasting-Huys
  • Pand aan het Bagijnhof in renaissancestijl
  • Het "Waterschapshuis" met kleine luidklok in de dakruiter, aan de Westerhaven.
  • Het "Regthuys", te herkennen aan een lantaarn net boven de deur, gelegen aan de Westerhaven
  • Het "Roze Huis", geboortehuis van de architect die de oorspronkelijke molens bij de "Vier Noorder Koggen" polder bouwde, nu staat op die plek een stoommachine-pomp
  • Het bakkerijmuseum "De Oude Bakkerij"
  • Het Hoofdpostkantoor, aan het Van Houwingepark in de binnenstad, thans niet meer in gebruik
  • Restanten van de Oostpoort voor Kasteel Radboud
  • Het oudste monument ter herinnering aan de Tweede Wereldoorlog in de Nieuwstraat.

Kerken en andere religieuze gebouwen:

  • Bonifaciuskerk met toren uit 1404, het oudste gebouw in de stad
  • Sint-Martinuskerk uit 1902, neogotisch
  • N.H. Domineehuis
  • Doopsgezinde schuilkerk aan de Tuinstraat uit 1675
  • Gemeentelijke Aula uit 1666, tot 1972 gebruikt als school, gerestaureerd in 1982
  • Evangisch-Lutherse Kerk uit 1650-1700, aan de Westerhaven. Nu een schildersatelier

Een deel van Medemblik is een beschermd dorpsgezicht, met de haven en de kerkomgeving. Verder zijn er in het stadje tientallen rijksmonumenten.

Kaart van het oude centrum van Medemblik.

Verkeer en vervoer

Medemblik is bereikbaar vanaf Amsterdam, Hoorn, Leeuwarden en Den Oever via de A7 en de N239. Vanaf Hoogkarspel via de N240.

Geboren

Zie ook

Zie de categorie Medemblik van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.