Mauretania (oudheid)

Het koninkrijk Mauretania is genoemd naar de stam van de Mauri, waarvan de aanduiding moren is afgeleid. De aanduiding Mauri is zelf waarschijnlijk afgeleid van het Griekse μαυρός (mauros) 'zwart'.[1]

Koninklijk Mausoleum van Mauretania (ook wel bekend als De Tombe van de Romeinse Vrouw)

De oudst overgeleverde namen van koningen van de Mauri zijn Bagga (ca. 206 v.Chr.) en Buccar (ca. 180 v.Chr.). Of er toen al sprake was van een koninkrijk Mauretania staat niet vast.

De eerste onbetwiste verwijzingen naar het koninkrijk Mauretania vinden we onder Bocchus I, aan het einde van de tweede eeuw v.Chr. Bocchus sloot een bondgenootschap met koning Jugurtha van het naburige Numidië, die met Bocchus' dochter getrouwd was. Het bondgenootschap bracht hem in conflict met de Romeinen, die op dat moment met Jugurtha in oorlog waren. De Romeinse generaal Lucius Cornelius Sulla wist Bocchus er echter van te overtuigen de kant van de Romeinen te kiezen en zijn schoonzoon Jugurtha aan de Romeinen uit te leveren. Bocchus sloot een vriendschapsverdrag met de Romeinen, waardoor hij Mauretania feitelijk tot een Romeinse vazalstaat maakte. Als dank voegden de Romeinen het westen van Numidië, waarover Jugurtha geheerst had, toe aan Mauretania.

Na zijn dood liet Bocchus I het rijk na aan zijn twee zonen Bocchus II en Bogudes, die elk over de helft van Mauretania regeerden. In de Romeinse burgeroorlog kozen zij de kant van Julius Caesar tegenover de aanhangers van Pompeius. Na de moord op Julius Caesar steunde Bocchus Octavianus en Bogudes Marcus Antonius. In 38, toen Bogudes in Hispania een veldtocht voerde, annexeerde Bocchus ook zijn deel van het rijk, zodat er nu weer sprake was van een onverdeeld Mauretania. Na Bocchus' dood in 33 werd Mauretania voor korte tijd ingelijfd bij het Romeinse Rijk.

Mauretania in het Romeinse Rijk

In 25 v.Chr. schonk keizer Augustus de Mauretanische troon aan Juba II, de zoon van Juba I, de laatste koning van Numidië. Hij herstichtte de oude Fenicische kolonie Iol als Caesarea en maakte deze tot de hoofdstad van het koninkrijk. Via Caesarea en andere door hem gestichte steden probeerde Juba de hellenistisch-Romeinse cultuur over Mauretania te verspreiden.

Na Juba's dood in 23 na Chr., benoemde keizer Tiberius Ptolemaeus van Mauretania, die, in ieder geval aan het begin van zijn regering, de pro-Romeinse politiek van Juba voortzette. In 40 na Chr. werd Ptolemaeus echter geëxecuteerd door keizer Caligula, volgens historische bronnen uit de oudheid omdat Caligula jaloers was op Ptolemaeus' prachtige koningsmantel, maar moderne historici vermoeden dat Ptolemaeus betrokken was bij een samenzwering tegen de keizer.

In Mauretania werd de executie van Ptolemaeus niet geaccepteerd. Onder leiding van Aedemon kwamen de Mauretaniërs in opstand tegen Rome. Pas in 44 na Chr. wisten de Romeinen het gebied weer onder controle te krijgen. Keizer Claudius (die Caligula inmiddels was opgevolgd) lijfde het gebied in bij het Romeinse Rijk, waarbij hij het verdeelde in twee provinciae. Het westelijk deel van Mauretania werd de provincia Mauretania Tingitana, het oostelijk deel Mauretania Caesariensis. Hij hanteerde daarbij dezelfde grens die Bocchus I eerder had aangebracht toen hij het koninkrijk onder zijn zoons verdeelde.

Ook na 44 bleef de aanduiding Mauretania nog wel in gebruik als aanduiding van het gebied dat beide provinciae omvatte. Een vermaard generaal van keizer Trajanus, Lusius Quietus, was uit Mauretania afkomstig.

De onderstaande koningen van het koninkrijk Mauretania zijn bekend:

• Bagga (ca. 206 v.Chr.)
• Buccar (ca. 180 v.Chr.)
• Bocchus I (111-80 v.Chr.)
• Bogudes (80-? v.Chr.)
• Bocchus II (80-33 v.Chr.)
• Juba II (25 v.Chr.- 23 na Chr.)
• Ptolemaeus (23-40 na Chr.)

• D.J. Clark, R.A. Oliver, J.D. Fage, A.D. Roberts, The Cambridge History of Africa, Cambridge UP, 1975, pp.176-191.