Markgraafschap Verona

Het markgraafschap Verona en Aquileia was een groot markgraafschap in het noordoosten van Italië, rond Verona en Aquileia.

Marca di Verona e Aquileia
Land binnen het Heilige Roomse Rijk Land binnen het Koninkrijk Italië
945 – 12e eeuw  →  →  →  →
Kaart
Verona in donkerblauw, ca. 1000.
Algemene gegevens
Hoofdstad	Verona, Aquileia
Talen	Gallo-Italiaanse talen
Religie(s)	Rooms-katholiek
Regering
Regeringsvorm	markgraafschap
Staatshoofd	markgraaf
Geschiedenis
- Berengar II sticht het markgraafschap	952
- Uiteengevallen in kleinere staten	11e-12e eeuw

Het markgraafschap werd in 952 gesticht door Otto I kort na zijn kroning tot keizer. In de stichtingsoorkonde wordt de naam Mark Verona en Aquileja vermeld. Aquileja was de belangrijkste stad in het markgraafschap. Het markgraafschap bestond uit alle comitaten (graafschappen) van de huidige regio Veneto: Verona, Vicenza, Padua, Treviso, Feltre, Belluno, Cèneda en uit de comitaten Friuli en Trente. De graafschappen werden bij de vorming van het markgraafschap losgemaakt van Italië. De keizer verleende het nieuwe markgraafschap aan zijn broer hertog Hendrik I van Beieren. Het markgraafschap was daarmee in personele unie met het hertogdom Beieren. Toen in 976 het nieuwe hertogdom Karinthië werd afgesplitst van Beieren, kwam de mark Verona in personele unie met Karinthië.

In 1004 werd het graafschap Trente en in 1027 het graafschap Bolzano door de keizer aan de bisschop van Trente overgedragen. Hierdoor ontstond het prinsbisdom Trente. In 1077 werd het graafschap Friuli met Aquileia en ook Istrië afgesplitst. Hierdoor ontstond het kerkelijke vorstendom van de patriarch van Aquileia.

In 1136 verleende keizer Lotharius III het markgraafschap aan hertog Hendrik X van Beieren en Saksen, onder de keizers Koenraad II en Frederik I Barbarossa is Herman I van Baden markgraaf. Kort na de Vrede van Konstanz (1183) verleende keizer Frederik I aan markgraaf Obizzo van Este het recht te oordelen in hoger beroep processen in de graafschappen Verona en Padua en de diocesen Cèndeda, Feltre en Belluno. Koning Filips van Zwaben bevestigde dit recht later voor Azzo VI. In 1213 benoemde keizer Frederik II de bisschop van Trente (Frederik van Wangen) tot vicaris voor Lombardije, Toscane, Romania en de Mark Verona.

In 1164 vormen de belangrijkste steden van het markgraafschap, onder de leiding van Venetië, de Veronese Liga die gericht is tegen de keizer. In 1167 sluiten de steden zich aan bij de Lombardische Liga De opkomst van de steden leidde tot het territoriale verval van het markgraafschap. Het begrip komt niet meer in de oorkonden voor. Wel is er sinds 1204 sprake van een Mark Treviso. Deze bestond uit Verona, Vincenza, Padua, Treviso, Cèneda, Feltre, Belluno en bovendien Trente, Mantua en Brescia. De residentie was te Padua.

Na de dood van keizer Frederik II (1250) en het einde van de heerschappij van Ezzelino III da Romano (1259) bestond de mark Treviso als instituut niet meer. De titel markgraaf werd echter tot in de tweede helft van de dertiende eeuw door de familie Este gevoerd. De verovering van het gebied door Venetië (eerst Treviso, in 1404/5 ook Vicenza, Verona en Padua) werd door het Heilige Roomse Rijk niet erkend. De titel werd in 1418 door keizer Sigismund verleend aan Peter van Portugal. In 1445 onderhandelde in Lissabon een Venetiaanse delegatie over de afstand van deze titel.