Marathon (sport)

De marathon is een hardloopwedstrijd over een afstand van 42,195 km.

Marathon
Deelneemsters aan de marathon
op de Olympische Spelen 2012 te Londen.
Algemene gegevens
Organisatie België: KBAB
 Nederland: Atletiekunie
 Suriname: SAB
Mondiaal: IAAF
CategorieHardlopen
LocatieWeg / Atletiekbaan
Competities / Kampioenschappen
KampioenschappenBK / NK / EK / WK / OS
World Marathon Majors
Kampioenen
Belgisch kampioen
2:23.40 Gerd Devos
2:42.13 Karen Van Proeyen
Nederlands kampioen
2:07.39 Abdi Nageeye
2:32.34 Bo Ummels
Wereldkampioen
2:08.27 Geoffrey Kirui
2:27.11 Rose Chelimo
Olympisch kampioen
2:08.44 Eliud Kipchoge
2:24.04 Jemima Sumgong
Records
Belgisch record2:04.49 Bashir Abdi
2:23.05 Marleen Renders
Nederlands record2:06.17 Abdi Nageeye
2:23.43 Lornah Kiplagat
Europees record2:04.16 Kaan Kigen Özbilen
2:15.25 Paula Radcliffe
Wereldrecord2:01.39 Eliud Kipchoge
2:14.04 Brigid Kosgei
Verwante sporten
Disciplines60m
100m
200m
400m
800m
1000m
1500m
3000m
5000m
10000m
10 km
15 km
Halve marathon
100km
4 x 100m
4 x 200m
4 x 400m
4 x 800m
4 x 1500m
Zweedse estafette
Veldlopen
Verwante sporten
Ultralopen
Snelwandelen
Hordelopen
Triatlon
Duatlon
Trailrunning
Laatst bijgewerkt op: 1 maart 2020
Portaal    Sport
Atletiek

Geschiedenis van de marathon

De discipline is verbonden aan de Slag bij Marathon uit het jaar 490 v.Chr., die de Eerste Perzische Oorlog in het voordeel van de Grieken besliste. Een Griekse soldaat zou toen van het slagveld in Marathon naar Athene gesneld zijn (ongeveer 35 km) om het nieuws van de overwinning van de Atheners (onder leiding van generaal Miltiades) op de numeriek veel sterkere Perzen te melden. Geschiedkundig is het verhaal niet betrouwbaar. Het verslag van Herodotus is weliswaar quasi-eigentijds, maar heeft een andere context: de soldaat Pheidippides werd verschillende dagen vóór de slag van Athene naar Sparta gezonden om hulp te vragen.[1] Na de weigering van de Spartanen liep de bode terug naar Athene, alles samen bijna 500 km. Bijna zes eeuwen later pende Ploutarchos de klassieke versie van de legende neer.[2] Zijn boodschapper rende van Marathon naar Athene en viel dood neer na het uitbrengen van de woorden "Gegroet, we hebben gewonnen!" (χαίρετε, νικῶμεν – chairete, nikomen). Nog volgens Ploutarchos heette de loper Thersippos, maar hij vermeldt ook andere bronnen die hem Eukles noemden en in volle wapenuitrusting lieten lopen. Ook zonder deze fysieke ongerijmdheid is de historiciteit van het verhaal niet aannemelijk.

Niettemin bood het eind 19e eeuw de inspiratie voor de naam van een afstandsloop. Onder aanvoering van Pierre de Coubertin streefde de Olympische beweging naar de invoering van een groots internationaal sportevenement, dat tevens als een eerbetoon moest gelden aan klassieke idealen die in het oude Griekenland werden verondersteld. Om daaraan meer cachet te geven bedacht men de invoering van passende onderdelen: het discuswerpen en ook de marathonloop: een hardloopwedstrijd over een lange afstand, die werd beschouwd als de grens van het menselijk kunnen en waarin vooral het uithoudingsvermogen van de deelnemers flink op de proef zou worden gesteld. Op suggestie van de Franse filoloog Michel Bréal werd deze wedstrijd als marathonloop opgenomen in het programma van de eerste moderne Olympische Spelen. Die spelen van 1896 werden in Athene gehouden.

De officiële afstand van de marathon zoals die tot heden geldt, werd voor het eerst gelopen bij de Olympische Zomerspelen 1908 in Londen. Toen werd de oorspronkelijke afstand van 25 mijl verlengd naar 26 mijl, dit om louter organisatorische redenen ten gevolge van een verzoek van het Britse koningshuis. De afstand kwam enigszins overeen met die tussen Marathon en Athene: 42 km en 195 meter, de afstand tussen de start op het terrein voor Windsor Castle tot de finishlijn die precies voor de koninklijke tribune in het White City Stadion in West-Londen was uitgezet. Op de volgende Olympische Spelen werd er echter weer een andere afstand gelopen, en pas 12 jaar later werd internationaal definitief vastgelegd, dat de marathon over 42 km en 195 meter verlopen zou moeten worden.

Wedstrijden en lopers

De marathon vergt bijzonder veel van het fysieke uithoudingsvermogen. De marathonelite bij de mannen loopt met een gemiddelde snelheid van rond de 20 km per uur (2:06.31 of sneller, om precies te zijn; het wereldrecord staat op 20,59 km per uur). Ook een goed getrainde atleet kan normaal gesproken slechts enkele malen per jaar een hele wedstrijdmarathon op snelheid uitlopen, omdat het lichaam tijd nodig heeft om te herstellen. Duurloop, snelheidstraining, krachttraining, een uitgebalanceerd voedingsschema (onder meer koolhydraten) en een ijzeren motivatie zijn enkele ingrediënten, die het goed volbrengen van een marathon mogelijk maken.

De halve marathon is geen olympische afstand, maar geldt als populaire wedstrijdafstand. Ervaren lopers doen het er soms bij als extra training. Ook is de marathon opgenomen in de triatlon.

Grote marathons

In Nederland zijn er twee grote marathons, de Marathon van Amsterdam en de Marathon van Rotterdam. Zij trokken in 2015 rond de 12.000 deelnemers. Andere marathons in Nederland volgen op ruime afstand (zie Lijst van marathons in Nederland). De grootste Belgische marathons worden gehouden in Brussel en Antwerpen en trekken beiden rond de 2.000 deelnemers (zie Lijst van marathons in België).

In 2018 namen ongeveer 35.300 hardlopers deel aan een marathon in Nederland en 11.200 lopers in België.

De volgende marathons hadden ooit meer dan 30.000 gefinishte deelnemers:

Naam Finishers Jaar
New York City Marathon52.813[3]2018
Marathon van Parijs48.031[4]2019
Marathon van Berlijn44.093[5]2019
Chicago Marathon40.801[6]2014
Marathon van Londen40.189[7]2018
Boston Marathon35.868[8]1996
Tokyo Marathon35.501[9]2011

Bovenstaande marathons (behalve Parijs) behoren tot de "World Marathon Majors". In deze twee jaar durende competitie strijden 's werelds beste (mannelijke en vrouwelijke) marathonlopers voor een hoofdprijs van $500.000.

De grootste marathonwedstrijden in de wereld zijn door de Internationale Atletiekfederatie (IAAF) onderscheiden met een label. Er zijn drie classificaties in toenemende status: brons, zilver en goud. Om een label te kunnen verkrijgen moet een marathon aan vastgestelde criteria voldoen, waaronder bijvoorbeeld deelname van internationale toplopers. In Nederland hebben twee marathons een (Gold) Label: marathon van Rotterdam en marathon van Amsterdam.[10]

Onderstaand het aantal marathons per label en per land:

Label Aantal marathons Aantal landen
IAAF Gold Label2917
IAAF Silver Label1010
IAAF Bronze Label1912

Marathons in Nederland

Zie Lijst van marathons in Nederland

Marathons in België

Zie Lijst van marathons in België

Marathons in overige landen

Zie Lijst van marathons

Succesvolle lopers

Mannen

Emil Zátopek (Tsjecho-Slowakije) – Abebe Bikila (Ethiopië) – Paavo Nurmi (Finland) – Paul Tergat (Kenia) – Haile Gebrselassie (Ethiopië) - Eliud Kipchoge (Kenia)

Snelste Nederlandse lopers

Nr. Naam Tijd Wedstrijd
1Abdi Nageeye2:06.17Rotterdam 2019
2Kamiel Maase2:08.21Amsterdam 2007
3Gerard Nijboer2:09.01Amsterdam 1980
4Michel Butter2:09.58Amsterdam 2012
5Marti ten Kate2:10.04Rotterdam 1989
6Greg van Hest2:10.05Rotterdam 1999
7Luc Krotwaar2:10.13Fukuoka 2003
8Bert van Vlaanderen2:10.27Rotterdam 1998
9Koen Raymaekers2:10.35Rotterdam 2012
10Khalid Choukoud2:10.52Rotterdam 2014

Snelste Belgische lopers

Nr. Naam Tijd Wedstrijd
1Bashir Abdi2:04.49Tokio Marathon 2020
2Vincent Rousseau2:07.19Berlijn 1995
3Koen Naert2:07.39Rotterdam 2019
4Armand Parmentier2:09.57Rotterdam 1983
5Marc Smet2:10.00Berchem 1979
6Abdelhadi El Hachimi2:10.35Brisbane 2016
7Tom Van Hooste2:10.38Rotterdam 2008
8Koen Allaert2:10.44Rotterdam 2001
9Karel Lismont2:11.13OS Montreal 1976
10Eddy Hellebuyck2:11.50Antwerpen 1994

Vrouwen

Paula Radcliffe (Engeland) – Grete Anderson-Waitz (Noorwegen) – Tegla Loroupe (Kenia) – Margaret Okayo (Kenia) – Uta Pippig (Duitsland) – Naoko Takahashi (Japan) – Elfenesh Alemu (Ethiopië)

Snelste Nederlandse loopsters

Nr. Naam Tijd Wedstrijd
1Lornah Kiplagat2:23.43New York 2003
2Hilda Kibet2:24.27Rotterdam 2011
3Carla Beurskens2:26.34Tokio 1987
4Andrea Deelstra2:26.46[11]Berlijn 2015
5Miranda Boonstra2:27.32Rotterdam 2012
6Nadezhda Wijenberg2:28.45Eindhoven 1999
7Ruth van der Meijden2:31.15Rotterdam 2017
8Anne van Schuppen2:31.26Rotterdam 1996
9Heleen Plaatzer2:31.51Rotterdam 2012
10Marja Wokke2:32.28Eugene 1980

Snelste Belgische loopsters

Nr. Naam Tijd Wedstrijd
1Marleen Renders2:23.05Parijs 2002
2Lieve Slegers2:28.06Rotterdam 1996
3Ria Van Landeghem2:28.11Twin Cities 1988
4Agnes Pardaens2:29.50Boston 1987
5Nina Lauwaert2:30.22Eindhoven 2018
6Sandra Van Den Haesevelde2:31.52Amsterdam 2001
7Veerle Dejaeghere2:31.56Berlijn 2015
8Marie-Christine Deurbroeck2:32.32BK Peer 1984
9Linda Milo2:33.05Echternach 1995
10Nelly Aerts2:33.32Brussel 1987

Records

Het wereldrecord bij de mannen is 2:01.39 en staat op naam van de Keniaan Eliud Kipchoge, gelopen in 2018 in Berlijn. Het Belgisch record is 2:04:49 van Bashir Abdi, gelopen in 2020 tijdens de Tokio Marathon. Het Nederlands record is 2:06.17 van Abdi Nageeye, gelopen in 2019 tijdens de marathon van Rotterdam.

Bij de vrouwen is het wereldrecord 2:14.05. Dit werd in oktober 2019 in Chicago gelopen door Brigid Kosgei, die daarmee het 16 jaar oude record van Paula Radcliffe fors verbeterde. Het Belgisch record is 2:23.05, gelopen in 2002 door Marleen Renders. Het Nederlands record van 2:23.43 is sinds 2 november 2003 in handen van Lornah Kiplagat, gelopen in New York (3e plaats). Zij verbeterde daarmee het oude record uit 1987 van Carla Beurskens (2:26.34, Tokio). Kiplagat zelf liep overigens in de marathon van Osaka eerder in 2003 een nog snellere tijd (2:22.22). Ten tijde van die race had ze echter nog niet de Nederlandse nationaliteit.

De 2 uur barrière

Op 6 mei 2017 werd een poging gedaan om op de Autodromo Nazionale Monza de marathon in minder dan 2 uur te finishen. Voor deze poging werden alle omstandigheden geoptimaliseerd, om een zo snel mogelijke tijd te halen, niet alles volgens de officiële regels. De winnaar was Eliud Kipchoge. Hij finishte in een tijd van 2:00.25. Op zaterdag 12 oktober 2019 slaagde hij in Wenen wel, met een tijd van 1:59.40. Hij werd geholpen door 41 roulerende hazen (pacers), renners die om beurten Kipchoge omringden om het tempo vast te houden en hem uit de wind te houden. Een elektrische auto ging hem vooraf en gaf de ideale lijn aan. De locatie en omstandigheden (o.a. temperatuur en luchtvochtigheid) waren als ideaal geselecteerd. Het record wordt niet opgenomen als wereldrecord omdat regels, die in een normale wedstrijd gelden, niet werden gevolgd.[12][13]

Snelste mannelijke atleten

Dit zijn de vijfentwintig snelste atleten op de marathon:

Nr. Naam Land Tijd Wedstrijd Jaar
1Eliud Kipchoge KEN2.01.39Berlijn2018
2Kenenisa Bekele ETH2:01.41Berlijn2019
3Birhanu Legese ETH2:02.48Berlijn2019
4Mosinet Geremew ETH2:02.55Londen2019
5Dennis Kimetto KEN2:02.57Berlijn2014
6Emmanuel Mutai KEN2:03.13Berlijn2014
7Wilson Kipsang KEN2:03.13Berlijn2016
8Mule Wasihun ETH2:03.16Londen2019
9Getaneh Molla ETH2:03.34Dubai2019
10Patrick Makau Musyoki KEN2:03.38Berlijn2011
11Herpasa Negasa ETH2:03.40Dubai2019
12Guye Adola ETH2:03.46Berlijn2017
13Stanley Biwott KEN2:03.51Londen2016
14Haile Gebrselassie ETH2:03.59Berlijn2008
15Leul Gebresilase ETH2:04.02Dubai2018
16Tamirat Tola ETH2:04.06Dubai2018
17Asefa Mengstu ETH2:04.06Dubai2018
18Lawrence Cherono KEN2:04.06Amsterdam 2018
19Sisay Lemma ETH2:04.08Dubai2018
20Marius Kipserem KEN2:04.11Rotterdam2019
21Geoffrey Mutai KEN2:04.15Berlijn2012
22Ayele Abshero ETH2:04.23Dubai2012
23Tesfaye Abera ETH2:04.24Dubai2016
24Duncan Kibet KEN2:04.27Rotterdam2009
25James Kwambai KEN2:04.27Rotterdam2009

Bijgewerkt: 12 oktober 2019

De volgende atleten horen ook bij de snelsten, echter zij liepen een niet officieel erkende tijd, omdat het parcours en/of de omstandigheden niet voldeden aan de reglementen.

Nr. Naam Land Tijd Wedstrijd
1Eliud Kipchoge KEN1:59.40Wenen 2019
2Geoffrey Mutai KEN2:03.02Boston 2011
3Moses Mosop KEN2:03.06Boston 2011

Snelste vrouwelijke atleten

Dit zijn de vijfentwintig snelste atletes op de marathon:

Nr. Naam Land Tijd Wedstrijd Jaar
1Brigid Kosgei KEN2:14.04Chicago2019
2Paula Radcliffe GBR2:15.25Londen2003
3Mary Keitany KEN2:17.01Londen2017
4Ruth Chepngetich KEN2:17.08Dubai2019
5Debele Worknesh Degefa Ethiopië2:17.41Dubai2019
6Tirunesh Dibaba ETH2:17.56Londen2017
7Gladys Cherono KEN2:18.11Berlijn2018
8Vivian Cheruiyot KEN2:18.31Londen2018
9Ruti Aga ETH2:18.34Berlijn2018
10Catherine Ndereba KEN2:18.47Chicago2001
11Tiki Gelana ETH2:18.58Rotterdam2012
12Mizuki Noguchi JPN2:19.12Berlijn2005
13Roza Bekele ETH2:19.17Dubai2018
14Irina Mikitenko GER2:19.19Berlijn2008
15Degitu Azimeraw ETH2:19.26Amsterdam2019
16Feyse Tadese ETH2:19.30Dubai2018
17Aselefech Mergia ETH2:19.31Dubai2012
18Lucy Wangui KEN2:19.34Dubai2012
19Deena Kastor USA2:19.36Londen2006
20Yebrgual Melese ETH2:19.36Dubai2018
21Sun Yingjie CHN2:19.39Peking2003
22Yōko Shibui JPN2:19.41Berlijn2004
23Tirfi Tsegaye ETH2:19.41Dubai2016
24Florence Kiplagat KEN2:19.44Berlijn2011
25Naoko Takahashi JPN2:19.46Berlijn2001
26Sarah Chepchirchir KEN2:19.49Tokio2017
27Edna Kiplagat KEN2:19.50Londen2012
28Chunxiu Zhou CHN2:19.51Seoel2006
29Birhane Dibaba ETH2:19.51Tokio2018

Bijgewerkt: 20 oktober 2019

Wereldrecordontwikkeling

Wereldrecords voor de marathon worden erkend door de IAAF, wanneer het wedstrijdparcours officieel is gemeten door een internationale parcoursmeter, die lid moet zijn van het "IAAF/AIMS panel" (niveau "A" of "B"). De verschillende marathons kunnen immers niet zomaar met elkaar vergeleken worden, omdat de aard van het parcours (vlak of heuvelachtig bv.) een grote rol speelt en het niet altijd zeker is, of de afgelegde afstand exact 42,195 km is. Lange tijd werd er daarom gesproken van "beste wereldprestatie" op de marathon in plaats van wereldrecord.

Mannen

DatumAtleetNationaliteitTijdPlaatsLandUitslagen
24 juli 1908John Hayes USA2:55.18,4Shepherd's BushEngeland
1 januari 1909Robert Fowler USA2:52.45,4YonkersVS
12 februari 1909James Clark USA2:46.52,6New YorkVS
8 mei 1909Albert Raines USA2:46.04,6New YorkVS
12 februari 1909Frederick Barrett GBR2:42.31Shepherd's BushEngeland
12 mei 1913Harry Green GBR2:38.16,2Shepherd's BushEngeland
31 mei 1913Alexis Ahlgren SWE2:36.06,6Shepherd's BushEngeland
22 augustus 1920Hannes Kolehmainen FIN2:32.35,8AntwerpenBelgiëuitslag
13 oktober 1925Albert Michelsen USA2:29.01,8Port ChesterVS
31 maart 1935Fusashige Suzuki JPN2:27.49TokioJapan
3 april 1935Yasuo Ikenaka JPN2:26.44TokioJapan
3 november 1935Sohn Kee-chung KOR2:26.42TokioJapan
19 april 1947Suh Yun-bok KOR2:25.39BostonVSuitslag
14 juni 1952Jim Peters GBR2:20.42,2ChiswickEngeland
13 juli 1953Jim Peters GBR2:18.40,2ChiswickEngeland
4 oktober 1953Jim Peters GBR2:18.34,8TurkuFinland
26 juli 1954Jim Peters GBR2:17.39,4ChiswickEngeland
24 augustus 1958Sergej Popov URS2:15.17StockholmZweden
10 september 1960Abebe Bikila ETH2:15.16,2RomeItaliëuitslag
17 februari 1963Toru Terasawa JPN2:15.15,8BeppuJapan
15 juni 1963Leonard Edelen USA2:14.28CheswickEngeland
13 juni 1964Basil Heatley GBR2:13.55,2CheswickEngeland
21 oktober 1964Abebe Bikila ETH2:12.11,2TokioJapanuitslag
12 juni 1965Morio Shigematsu JPN2:12.00CheswickEngeland
3 december 1967Derek Clayton AUS2:09.37FukuokaJapanuitslag
30 mei 1969Derek Clayton AUS2:08.34AntwerpenBelgië
6 december 1981Robert de Castella AUS2:08.18FukuokaJapanuitslag
21 oktober 1984Steve Jones GBR2:08.05ChicagoVSuitslag
20 april 1985Carlos Lopes POR2:07.12RotterdamNederlanduitslag
17 april 1988Belayneh Densamo ETH2:06.50RotterdamNederlanduitslag
20 september 1998Ronaldo da Costa BRA2:06.05BerlijnDuitslanduitslag
24 oktober 1999Khalid Khannouchi MAR2:05.42ChicagoVSuitslag
14 april 2002Khalid Khannouchi USA 12:05.38LondenEngelanduitslag
28 september 2003Paul Tergat KEN2:04.55BerlijnDuitslanduitslag
30 september 2007Haile Gebrselassie ETH2:04.26BerlijnDuitslanduitslag
28 september 2008Haile Gebrselassie ETH2:03.59BerlijnDuitslanduitslag
25 september 2011Patrick Makau Musyoki KEN2:03.38BerlijnDuitslanduitslag
29 september 2013Wilson Kipsang KEN2:03.23BerlijnDuitslanduitslag
28 september 2014Dennis Kimetto KEN2:02.57BerlijnDuitslanduitslag
16 september 2018Eliud Kipchoge KEN2:01.39BerlijnDuitslanduitslag

Vrouwen

DatumAtleteNationaliteitTijdPlaatsLandUitslagen
3 oktober 1926Violet Piercy GBR3:40.22LondenEngeland
13 december 1963Merry Lepper USA3:37.04Culver CityVS
23 mei 1964Dale Greig GBR3:27.45RydeEngeland
21 juli 1964Mildred Sampson NZL3:19.33AucklandNieuw-Zeeland
6 mei 1967Maureen Wilton CAN3:15.22TorontoCanada
16 september 1967Anni Pede-Erdkamp GDR3:07:26WaldnielDuitsland
28 februari 1970Caroline Walker USA3:02.53SeasideVS
9 mei 1971Beth Bonner USA3:01.42PhiladelphiaVS
31 augustus 1971Adrienne Beames AUS2:46.30WerribeeAustralië (onzeker)
27 oktober 1974Chantal Langlace FRA2:46.24Neuf-BrisachFrankrijk
1 december 1974Jacqueline Hansen USA2:43.55CulverVS
21 april 1975Liane Winter FRG2:42.24BostonVSuitslag
3 mei 1975Christa Vahlensiek FRG2:40.16DulmenDuitsland
12 oktober 1975Jacqueline Hansen USA2:38.19EugeneVS
1 mei 1977Chantal Langlace FRA2:35.16Spaans kampioenschapOyarzun
10 september 1977Christa Vahlensiek FRG2:34.48West-BerlijnDuitsland
22 oktober 1978Grete Waitz NOR2:32.30New YorkVSuitslag
21 oktober 1979Grete Waitz NOR2:27.33New YorkVSuitslag
26 oktober 1980Grete Waitz NOR2:25.42New YorkVSuitslag
17 april 1983Grete Waitz NOR2:25.29LondenEngelanduitslag
18 april 1983Joan Benoit USA2:22.43BostonVSuitslag
21 april 1985Ingrid Kristiansen NOR2:21.06LondenEngelanduitslag
19 april 1998Tegla Loroupe KEN2:20.47RotterdamNederlanduitslag
26 september 1999Tegla Loroupe KEN2:20.43BerlijnDuitslanduitslag
30 september 2001Naoko Takahashi JPN2:19.46BerlijnDuitslanduitslag
7 oktober 2001Catherine Ndereba KEN2:18.47ChicagoVSuitslag
13 oktober 2002Paula Radcliffe GBR2:17.18ChicagoVSuitslag
13 april 2003Paula Radcliffe GBR2:15.25LondenEngelanduitslag
13 oktober 2019Brigid Kosgei KEN2:14.04ChicagoVSuitslag

Andere betekenissen

De naam 'marathon' wordt ook gegeven voor andere races over lange afstand of het lang achter elkaar beoefenen van dezelfde bezigheid.

Zie ook

Portaal Atletiek
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.