Macedonië (oudheid)

Historisch Macedonië en huidige staatsgrenzen.

Vaak wordt het Macedonië van vroeger verward met het Macedonië van nu, terwijl dat twee verschillende landen zijn. Er is heden ten dage een gebied in het noorden van Griekenland dat Macedonië heet en er is sinds het uiteenvallen van Joegoslavië een zelfstandig land met dezelfde naam onmiddellijk ten noorden van Griekenland, grenzend aan het Griekse gebied dat Macedonië heet; dat heeft al tot problemen met Griekenland geleid. Een deel van de streek die op de afbeelding donker is weergegeven, werd in prehistorische tijden bewoond door de Makedones, over wier herkomst weinig met zekerheid bekend is. Zelf beschouwden zij zich als Grieken, terwijl zij voor sommige Grieken als "barbaren" golden. De aristocratie en de koningen uit de dynastie der Argeaden waren zonder twijfel Grieks. Tot in historische tijden bewaarde de Macedonische samenleving kenmerken van de prehistorische Griekse stammen: het "feodale" ridderschap en het door de vergadering van weerbare mannen te bekrachtigen koningschap. Op cultureel vlak bleven de Macedoniërs lange tijd afzijdig van de overige Grieken. Opmerkelijk is wel dat sommige koningen pogingen ondernamen om tot nauwere banden met Griekenland te komen.

In de 7e eeuw v.Chr. stichtte Perdikkas I in Macedonië het koningshuis der Argeaden. De eerste werkelijk belangrijke vorst was Alexander I van Macedonië (498-454 v.Chr.), bijgenaamd de Filhelleen. Deze reorganiseerde zijn leger en verkreeg het recht de Olympische Spelen bij te wonen, waardoor hij intensief betrokken raakte bij de Griekse cultuur. Hij heeft ooit de dichter Pindarus naar zijn hof uitgenodigd en schonk een gouden beeld aan de tempel van Delphi. Zijn opvolger Perdikkas II zou zelfs Socrates aan zijn hof gewild hebben. De grootste koning uit deze periode was ongetwijfeld Archelaos I, die regeerde vanaf 413 v.Chr. en in 399 v.Chr. vermoord werd. Hij maakte zijn leger tot één der beste uit de oude wereld, legde wegen aan in zijn land, en haalde kunstenaars als Euripides en Zeuxis naar zijn hof. Hij organiseerde ook toneelwedstrijden ter ere van Zeus en de Muzen en maakte van Pella zijn hoofdstad.

De machtsuitbreiding onder Philippus II van Macedonië, die onder meer Thessalië en Thracië veroverde en de Griekse stadstaten onderwierp, luidde de roemrijkste periode van de Macedonische geschiedenis in: de veldtochten van zijn zoon Alexander de Grote. Alexander veroverde grote delen van Azië en Egypte, en maakte Macedonië van kerngebied tot buitengewest van zijn Macedonische Rijk. Na zijn dood werd het oorspronkelijke Macedonië een twistappel onder de diadochen Antigonos Monophthalmos, Kassander en Lysimachus, tot zich sinds Antigonus Gonatas een meer stabiele dynastie vormde, die in 168 v.Chr. ten val werd gebracht door de Romeinen. Het land werd in 4 vazalstaatjes verdeeld en 20 jaar later tot een Romeinse provincie gemaakt.

• Lijst van koningen van Macedonië
• Macedonische Rijk (334–301 v.Chr.)
• Macedonische Oorlogen (215–148 v.Chr.)

• N.G.L. Hammond, art. Macedonia (The Area), in OCD³ (1996), p. 904.
• N.G.L. Hammond, art. Macedonia (History), in OCD³ (1996), pp. 904-905.
• J. Lendering, art. Ancient Macedonia, Livius.org (2005-2006).
• O. Masson, art. Macedonian language, in OCD³ (1996), pp. 905-906.