Maakbaarheid

De term maakbaarheid duidt op een analyse van de mogelijkheden om iets te kunnen construeren. In die zin kan de term zowel op fysieke als psychische mogelijkheden duiden. In filosofisch opzicht kan de term gebruikt worden tegenover determinisme (filosofie).

Een meer specifieke invulling van het begrip is te geven in een politiek-sociologische context. De maakbaarheid van de samenleving of de maakbare samenleving duidt op de mate waarin de samenleving door overheidsingrijpen fundamenteel dient te worden veranderd naar de eigen ideologie. Politiek leeft dit idee vooral in het socialisme, liberalisme, sociaaldemocratie, communisme, stalinisme, maoïsme, fascisme en nationaalsocialisme.

De term wordt in Nederland gebruikt om de in de jaren 70 gehanteerde standpunten van onder andere PvdA-politici te duiden. Een voorbeeld is de indertijd door Joop den Uyl gepropageerde "spreiding van kennis, macht en inkomen". In de jaren 80 en 90 raakte, met de "nieuwe zakelijkheid" en de Derde Weg, het idee in zwang dat de samenleving slechts ten dele maakbaar is en dat de mogelijkheden van overheidsingrijpen beperkt zouden zijn.

De wenselijkheid van overheidsingrijpen verschilt ook per economische school. De klassieke school en de Oostenrijkse school zijn voorstanders van een nachtwakersstaat en laisser-faire. Zij schatten de kans op overheidsfalen groter in dan de kans op marktfalen. Dat geldt omgekeerd voor de marxistische school en de keynesiaanse school. Binnen de neoklassieke school zijn er zeer diverse stromingen met zowel voor- als tegenstanders van overheidsingrijpen. De ontwikkelingstraditie en gedragseconomie vallen hiertussen.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.