Landschapselement
Een landschapselement is een onderdeel van het landschap dat als een vrij homogeen deel van het totale beeld wordt ervaren. Landschapselementen zijn de bouwstenen die samen de structuur van het landschap bepalen. Verschillen in aard, hoeveelheid en samenhang van landschapselementen dragen bij aan de karakteristieke kenmerken van het landschap. Ze hebben veelal een historische achtergrond: de invloed van de mens in het verleden op het landschap is er dan in terug te vinden.
Veel landschapselementen hebben naast een historische en een landschappelijke ook een landschapsecologische functie: ze kunnen dan beschouwd worden als ecotopen in een ecosysteem. Ook reliëfvormen met een voornamelijk natuurlijke ontstaanswijze, aangeduid met het geomorfologische begrip landvorm, worden landschapselementen genoemd.
Landschapselementen kunnen punt-, lijn- of vlakvormig zijn:
- puntvormige elementen zijn bijvoorbeeld een dobbe, een solitaire eik in een weiland en een grenspaal,
- lijnvormige elementen zijn bijvoorbeeld een sloot, berm, houtwal, priel en een kerkpad,
- vlakvormige elementen zijn bijvoorbeeld een akker, weiland, kwelder, terp, begraafplaats en een es.
De meeste landschapselementen zijn kwetsbaar voor moderne ontwikkelingen. Omdat het beeld van het landschap door deze elementen wordt gedragen, gaat de kwaliteit van het landschap achteruit bij het aantasten of geheel verdwijnen van landschapselementen. Met name provinciale en gemeentelijke overheden hebben een rol bij de bescherming en het behoud van de landschapselementen. Daarnaast zijn er verschillende organisaties die zich op het behoud en herstel van landschapselementen richten.
Historisch landschapselement: Oude grenspaal tussen Gelder en Munster
Een vlechtheg in het Maasheggengebied
Verschillende landschapselementen in het Vosseveld bij Winterswijk
Discussie
Met name vanuit de Wageningse school der historische geografie komt wel de kritiek dat de aandacht voor landschapselementen de aandacht voor het landschap als geheel overvleugelt. Men wijst op het gevaar van het bekijken van het landschap als een bak vol elementen.
Het landschap beschouwen als een samenstelling van elementen zou een overzicht door de tijd heen van het ontstaan van het landschap belemmeren. De elementen dienen in de eerste plaats een functioneel onderdeel van een landschap te vormen, en geen geïsoleerd object op zich. Deze Wageningse invalshoek stond aan de basis voor de vervaardiging van het historisch-geografisch informatiesysteem Histland, waarin de dynamiek in historische landschappen centraal staat en landschapselementen op een tweede plaats komen.[1]
Zie ook
- Beschermd landschap
- Landschapsecologie
- Landschapsmonument
- Lijst van landschapselementen
- Nederlandse landschappen
- Natuurbescherming
- Natuurmonument
Bronnen, noten en/of referenties
|