Kubus van Heymans

De kubus van Heymans is de beschrijving van een persoonlijkheidstypologie volgens Gerard Heymans. Met deze typologie wilde hij ordening brengen in de persoonlijkheidspsychologie van zijn tijd.
Heymans liet zich inspireren door de typologieën van Ernst Kretschmer en Jung. Voor de terminologie greep hij terug naar de Griekse filosofen en artsen, zoals Galenus.

Heymans zag in het functioneren van de persoonlijkheid drie dimensies:

• activiteit: de energie en de hoeveelheid actie in verhouding tot een motief (x-as)
• emotionaliteit: de sterkte (en de frequentie) van een emotionele aandoening in verhouding tot de uitlokkende gebeurtenis (y-as)
• primair of secundair functionerend: mate waarin aandoeningen, voorvallen of voorstellingen nawerken, in verhouding tot hun belang (z-as).

Zet men deze drie dimensies uit volgens de breedte, hoogte en diepte van een kubus, komt men tot 8 types op de hoekpunten van de kubus:

• Amorf: niet-actief, niet-emotioneel en primair functionerend
• Sanguinicus: actief, niet-emotioneel en primair functionerend
• Nerveus: niet-actief, emotioneel en primair functionerend
• Cholericus: actief, emotioneel en primair functionerend
• Apaticus: niet actief, niet-emotioneel en secundair functionerend
• Flegmaticus: actief, niet-emotioneel en secundair functionerend
• Sentimenteel: niet-actief, emotioneel en secundair functionerend
• Gepassioneerd: actief, emotioneel, secundair functionerend

Varianten op deze kubus vindt men in latere psychologische theorieën.