Kritiek
Kritiek (Oudgrieks κριτής, krités: hij die beargumenteerd beoordeelt, analyseert, interpreteert of observeert) is het beoordelen van daden, werken, uitspraken, theorieën enzovoort. In de engere betekenis (zoals in "kritiek geven") bedoelt men er een afkeuring mee, hoewel kritiek in het algemeen zeker niet negatief hoeft te zijn. Wie aan kritiek doet, is een criticus (vrouwelijke vorm critica).
Inleiding
Kritiek bestaat in heel wat domeinen van de menselijke activiteit, bijvoorbeeld kunst, wetenschap, literatuur, politiek en filosofie.
Een apart geval is de historische kritiek, wat eigenlijk meer een onderzoeksmethode is in de geschiedenis.
Als bijvoeglijk naamwoord staat kritiek voor beslissend of hachelijk (zoals in "een kritieke toestand"). Een kritische houding betekent dan weer dat men niet zonder meer iets zonder meer aanvaardt of gelooft, het tegenovergestelde van een naïeve of lichtgelovige houding.
Kunstkritiek (het bekritiseren) is het beoordelen van kunst op basis van bepaalde criteria, dit zijn punten aan de hand waarvan men de kunst beoordeelt.
Kritiek op kunstvoorwerpen
In literaire en academische context wordt de term vooral gebruikt voor het kritisch beoordelen van boeken, kunstvoorwerpen en dergelijke. Zo zijn er critici (enkelvoud: criticus) die zich voor een specifieke kunstvorm inzetten om de voorwerpen te beoordelen. In deze context is de term "kritiek" niet als kwalificatie van het gegevene bedoeld.
Geschreven stukken met daarin een waardeoordeel is op te splitsen in opbouwende kritiek en afbrekende kritiek.
Constructieve kritiek
Constructieve kritiek (ook wel "positieve" of "opbouwende" kritiek genoemd) is het gegrond en beargumenteerd geven van een mening over het werk van anderen, met als doel het helpen van die ander in het verbeteren van zijn werk. Een bijkomend effect is over het algemeen dat er een positieve omgeving wordt gecreëerd door de positieve grondhouding van de criticus.
Destructieve kritiek
Destructieve kritiek (ook wel "negatieve" of "afbrekende" kritiek genoemd) is het tegenovergestelde hiervan. Deze kritiek is vaak ongegrond en niet of slecht beargumenteerd. Het feit dat er een negatieve omgeving wordt gecreëerd kan hier zelfs een doel zijn (Argumentum ad hominem).
Kritiek op bedrijven of overheden
Men kan zijn kritiek op bedrijven of overheden uiten door middel van protest - een grondrecht - en dit gaat vaak gepaard met leuzen die de kritiek samenvatten.
