Kogel (munitie)
Een kogel is een projectiel dat afgevuurd wordt uit een vuurwapen of katapult. Tegenwoordig is de kogel van standaardpatronen gemaakt van lood (meestal is dit hardlood, een legering van lood en antimoon) en onderdeel van een patroon, gevuld met kruit dat als munitie gebruikt wordt in een wapen, zoals een geweer, pistool of revolver. In de volksmond is patroon en kogel een synoniem, maar een kogel zit dus in de huls van een patroon.
Tegenwoordig zijn kogels vaak voorzien van een mantel van koper of messing. Deze mantel maakt het projectiel steviger, zodat het beter bestand is tegen de grote krachten die gepaard gaan bij het afvuren ervan. Tevens zorgt de mantel voor een goede geleiding in de trekken en velden van de loop. De maat van een kogel of patroon (en bijbehorend wapen) wordt uitgedrukt in kaliber.
Afschieten van een kogel
Door de trekker over te halen komt de slagpin van het vuurwapen tegen het slaghoedje van de patroon aan. Daardoor ontstaat een schok, waardoor de primer (een kleine lading van bv. een slagsas, loodazide of kwikfulminaat, een stof die explodeert bij hevige trillingen) ontploft. Dit ontsteekt de kruitlading in de patroon, waardoor er een zeer grote druk opgebouwd wordt zodat de kogel met zeer grote snelheid uit de huls geperst wordt. De kogel vliegt dan uit de loop van het wapen en is op weg naar zijn doel. De functie van de loop is tweeledig: enerzijds dient hij om de richting waarin de kogel wegvliegt beter beheersbaar te maken, anderzijds om de kogel een hogere mondingssnelheid te geven, aangezien de kogel in de loop nog steeds wordt aangedreven door de gassen die ontstaan uit het verbrandende kruit. De loop bezit spiraalvormige verheffingen (de velden) die bij het afschieten groeven in de kogel persen. Hierdoor zal de kogel gaan roteren, waardoor de baan stabieler wordt en zowel de nauwkeurigheid als het bereik toenemen. Voor beide functies van de loop geldt: hoe langer de loop, hoe beter de functie vervuld wordt. Dit verklaart waarom met een geweer zuiverder geschoten kan worden dan met een pistool, en ook deels waarom een kogel uit een geweer een groter bereik heeft dan die uit een pistool. Bij schieten over afstand moet naarmate de afstand groter is meer rekening worden gehouden met kogelval.
(1) Kogel (2) Huls (3) Kruit (4) Bodem (5) Slaghoedje
In de Nederlandse taal
- Een kogel wordt ook wel blauwe boon genoemd, waarschijnlijk vanwege de blauwige glans van het lood
- De uitdrukking De kogel is door de kerk betekent: het besluit is eindelijk genomen.
- De uitdrukking Hij heeft de kogel gekregen betekent: hij is voor het vuurpeloton gestorven.
- De uitdrukking Iemand met kogels begroeten betekent: iemand beschieten.
