Kaapkolonie

De Kaapkolonie was een Nederlandse en later Britse kolonie rond Kaapstad in het huidige Zuid-Afrika. Deze kolonie had eigenlijk alleen een verversingsstation moeten worden van de VOC, om de reis naar India te vergemakkelijken. Door de vele scheepvaart en emigratie van Nederlanders (vooral Zeeuwen en Hollanders), en later ook Fransen, Duitsers en Engelsen groeide de plek in de loop van de 17e eeuw uit tot een ware kolonie.

Kaapkolonie
Cape Colony
Nederlandse Kaapkolonie 1652-1795
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
(Eerste) Engelse Kaapkolonie 1795-1803
Koninkrijk Groot-Brittannië
Bataafse Kaapkolonie 1803-1806
Bataafs Gemenebest
(Tweede) Engelse Kaapkolonie 1806-1910
Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland
1652  1910  

Kaart
1809
Algemene gegevens
HoofdstadKaapstad
Oppervlakte145.000 km² (in 1795)
569,020 km² (in 1910)
Bevolking1.500 (in 1650)
18.000 (in 1800)
2.564.965 (in 1910)
TalenNederlands,
Engels,
andere inlandse talen
Religie(s)Nederlandse Hervormde Kerk,
Anglicanisme
MunteenheidGuldens (tot 1806)
Ponden (vanaf 1806)
Europese geschiedenis in Zuid-Afrika



Van
VOC Tussenstation (1652)
tot en met de
Republiek Zuid-Afrika (heden)




..Naar chronologie
  • Brits Zuid-Afrika (1806-1910)
  • Onafhankelijkheid (1931-heden)
..Naar militair treffen
  • Ontzet van Kimberley
  • Slag bij Paardeberg
  • Slag om de Tugela Hoogtes
  • Slag bij Popular Grove
  • Slag bij Korn Spruit
  • Beleg van Mafeking
  • Ontzet van Mafeking
  • Slag om Donkerhoek
  • Slag bij Bergendal
  • Slag bij Doornkraal
  • Slag bij Leliefontein
  • Slag bij Nooitgedacht
  • Slag bij Groenkloof (1901)
  • Slag bij Modderfontein
  • Slag bij Scheeper's Nek
  • Slag bij Bakenlaagte
  • Slag bij Tweefontein
  • Slag bij Tweebosch (1902)
  • Slag bij Rooiwal
  • Verdrag van Vereeniging (1902)

Portaal   Zuid-Afrika
Portaal   Geschiedenis
Ontwikkeling van het grondgebied ten tijde van de VOC.

Nederlandse Kaapkolonie

Op 6 april 1652 stichtte Jan van Riebeeck in opdracht van de VOC een verversingsstation bij Kaap de Goede Hoop. Schepen van de VOC op weg naar Nederlands-Indië konden hier tonnen met vers water, vlees, wijn, geneeskrachtige kruiden, groente en fruit inslaan. De schepen bleven vaak twee of drie weken liggen. Hierdoor kreeg Kaapstad de bijnaam De Herberg van Twee Oceanen.

Na de bouw van Kasteel de Goede Hoop groeide het versterkte station snel uit tot een Nederlandse kolonie, ondanks het verbod van de VOC om gebieden te koloniseren. In Kaapstad en omgeving herinneren veel gebouwen en plaatsnamen nog aan die tijd. Eerst vestigden de kolonisten zich vooral rond het fort - aan de kust - en Stellenbosch, in het binnenland. Later werd ook buiten deze steden op grote schaal gekoloniseerd. In de Kaapkolonie woonden, in tegenstelling tot andere Nederlandse koloniën, vooral boeren.

Met de oorspronkelijke bewoners (de Khoikhoi en de San) werd eerst handel gedreven, maar deze kwamen in verzet toen zij erachter kwamen dat deze vreemdelingen zich permanent wilden vestigen en het gebied wilden overheersen. Daardoor werden ze verdreven uit de gekoloniseerde gebieden. Er werd erg op hen neergekeken omdat ze bijna naakt liepen. Ze kregen bijnamen zoals: Strandlopers, Hottentotten en Bosjesmannen (zoals zij zichzelf noemen). Hierdoor dunden deze stammen erg uit in aantal, ook door Europese ziekten waar ze niet tegen bestand waren. Sommigen traden in dienst van hun nieuwe overheersers.

Omdat deze inboorlingen niet zo gewillig waren, werden er al vrij snel na de stichting slaven ingevoerd uit West-Afrika en Maleisië. Deze slaven hadden in vergelijking met de slaven in Amerika en de rest van Afrika een dragelijk leven, al werden ze niet in de watten gelegd.

Bestuurders Nederlandse Kaapkolonie (1652-1797)

Periode
1652-1662 Jan van Riebeeck (1619-1677) commandeur
1662-1666 Zacharias Wagener commandeur
1666-1668 Cornelis van Qualberg commandeur
1668-1670 Jacob van Borghorst commandeur
1670-1671 Pieter Hackius commandeur en gouverneur
1671-1672 Waarnemende raad
1672 Albert van Breugel waarnemend commandeur
1672-1676 IJsbrand Godske gouverneur
1676-1678 Johan Bax van Herenthals commandeur
1678-1679 Hendrik Crudorp waarnemend commandeur
1679-1699 Simon van der Stel (1639-1712) commandeur, vanaf 1691 gouverneur
1699-1707 Willem Adriaan van der Stel (1664-1733) gouverneur
1707-1708 Johannes Cornelis D'Ablaing waarnemend gouverneur
1708-1711 Louis van Assenburg gouverneur
1711-1714 Willem Helot waarnemend gouverneur
1714-1724 Maurits Pasques de Chavonnes gouverneur
1724-1727 Jan de la Fontaine waarnemend gouverneur
1727-1729 Pieter Gijsbert Noodt gouverneur
1729-1737 Jan de la Fontaine waarnemend gouverneur, vanaf 1730 gouverneur
1737 Adriaan van Kervel gouverneur
1737-1739 Daniel van den Hengel waarnemend gouverneur
1739-1750 Hendrik Swellengrebel (1700-1763) gouverneur
1751-1771 Rijk Tulbagh (1699-1771) gouverneur
1771-1785 Joachim van Plettenberg (1739-1793) waarnemend gouverneur, vanaf 1774 gouverneur
1785-1791 Cornelis Jacob van de Graaff gouverneur
1791-1792 Johan Isaac Reinus (Rhenius) waarnemend gouverneur
1792-1793 Sebastiaan Cornelis Nederburgh commissarissen generaal
Simon Hendrik Frijkenius
1793-1795 Abraham Josias Sluysken commissaris generaal

(Eerste) Engelse Kaapkolonie

Na de Slag om Muizenberg in 1795 namen de Britten zonder al te veel moeite de macht over van de Nederlanders in de Kaapkolonie. Een Nederlandse poging in 1796 om de Kaapkolonie te heroveren eindigde met de capitulatie van het Nederlands eskader.

Bestuurders 1e Britse Kaapkolonie (1797-1803)

  • George Macartney (1797 - 1798)
  • Francis Dundas (1798 - 1799)
  • Sir George Yonge (1799 - 1801)
  • Francis Dundas (1801 - 1803)

Bataafse Kaapkolonie

Bij de Vrede van Amiens in 1802 kreeg de Bataafse Republiek de Kaapkolonie terug, maar de vrede was van korte duur en na de Slag bij Blaauwberg in 1806 viel de Kaap definitief in Britse handen.

Bestuurders Bataafse Kaapkolonie (1803-1807)

(Tweede) Engelse Kaapkolonie

Bestuurders 2e Britse Kaapkolonie (1807-1910)

  • David Baird (1807 - 1808)
  • Henry George Grey (1808)
  • Du Pré Alexander, 2nd Earl of Caledon (1808 - 1811)
  • Henry George Grey (1811)
  • Sir John Francis Cradock (1811 - 1814)
  • Robert Meade (1813 - 1814)
  • Charles Somerset (1814 - 1826)
  • Sir Rufane Shaw Donkin (1820 - 1821)
  • Richard Bourke (waarnemend) (1826 - 1828)
  • Sir Galbraith Lowry Cole (1828 - 1833)
  • Thomas Francis Wade (1833 - 1834)
  • Benjamin D'Urban (1834 - 1838)
  • Sir George Thomas Napier (1838 - 1844)
  • Sir Peregrine Maitland (1844 - 1847)
  • Sir Henry Pottinger (1847)
  • Sir Harry Smith (1847 - 1852)
  • George Cathcart (1852 - 1854)
  • Charles Henry Darling (1854)
  • Sir George Grey (1854 - 1861)
  • Robert Henry Wynyard (1859 - 1860)
  • Robert Henry Wynyard (1861 - 1862)
  • Sir Philip Edmond Wodehouse (1862 - 1870)
  • Charles Craufurd Hay (1870)
  • Sir Henry Barkly (1870 - 1877)
  • Henry Bartle Frere (1877 - 1880)
  • Henry Hugh Clifford (1880)
  • Sir George Cumine Strahan (1880 - 1881)
  • Hercules Robinson (1881 - 1889)
  • Sir Leicester Smyth (1881)
  • Sir Leicester Smyth (1883 - 1884)
  • Sir Henry D'Oyley Torrens (1886)
  • Henry Augustus Smyth (1889)
  • Henry Brougham Loch (1889 – 1895)
  • Sir William Gordon Cameron (1891 - 1892)
  • Sir William Gordon Cameron (1894)
  • Hercules Robinson (2nd time) (1895 - 1897)
  • Sir William Howley Goodenough (1897)
  • Alfred Milner (1897 - 1901)
  • Sir William Francis Butler (1898 - 1899)
  • Walter Hely-Hutchinson (1901 - 1910)
  • Sir Henry Jenner Scobell (1909)

De Britten hadden echter weinig respect voor de Afrikaander gebruiken en cultuur, en hielden de Afrikaners of Boeren (zoals de voormalige kolonisten zich vooral noemden) stevig onder de duim. Hierdoor trokken veel Boeren rond 1840 naar het binnenland (De Grote Trek). Hier stichtten zij vele, grote en kleine onafhankelijke republieken. Dit leidde aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw tot twee grote oorlogen tussen de Boeren en de Britten, de Boerenoorlogen.

Ex-kolonie

Vlag van Zuid-Afrika (1928-1994)

Vanaf 1910 maakt het gebied deel uit van de Unie van Zuid-Afrika (deel van het Britse rijk) en vanaf 1961 van de Republiek Zuid-Afrika, in deze tijd werd het gebied de Kaapprovincie genoemd. In 1994, na het einde van de apartheid, werd het gebied gesplitst in de provincies West-Kaap, Oost-Kaap, Noord-Kaap en (een gedeelte van) de Noordwestelijke Provincie.

Gebieden in handen van de WIC

Gouvernementen: Goudkust* · Nederlands Brazilië · Nederlandse Antillen · Nederlands-Guiana (Berbice* · Cayenne · Demerary* · Essequebo* · Pomeroon · Suriname*) · Nieuw-Nederland

Gebieden met een directeur: Maagdeneilanden

Gebieden met een baron: Tobago (geleend aan Cornelis Lampsins)

Factorijen / handelsposten: Arguin · Loango-Angolakust · Senegambia · Slavenkust

Gebieden in handen van de VOC

Gouvernementen: Amboina* · Banda* · Batavia* · Ceylon · Coromandelkust* · Formosa · Java's Noordoostkust* · Kaapkolonie* · Makassar* · Malakka* · Mauritius · Molukken*

Directoraten: Vestingen in Bengalen · Vestingen in Perzië · Suratte

Commandementen: Bantam* · Malabar · Sumatra's Westkust*

Residenten: Bandjarmasin* · Cheribon* · Palembang* · Pontianak*

Gebieden met een opperhoofd: Birma · Dejima* · Vestingen in Siam · Timor · Tonquin

Factorijen: Vestingen in China

Gebieden in handen van de Noordse Compagnie

Nederzettingen: Amsterdam eiland (incl. Smeerenburg) · Jan Mayen

Overige gebieden in handen van de Staat

Vestingen: Acadia · Fort Nassau · Zoutpannen in Venezuela

*: Gebieden ook in handen van de Bataafse Republiek geweest.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.