Justitiepaleis van Brussel

Het Justitiepaleis van Brussel is een omvangrijk gerechtsgebouw gelegen aan het Poelaertplein in Brussel, België.

Justitiepaleis van Brussel
Het Justitiepaleis (mei 2005)
Locatie
LocatiePoelaertplein, Brussel
Coördinaten50° 50′ NB, 4° 21′ OL
Status en tijdlijn
Huidig gebruikGerechtsgebouw
Start bouw31 oktober 1866
Bouw gereed1883
Opening15 oktober 1883
Dimensies
Hoogte tot top104m
Architectuur
Bouwstijleclectische stijl
Bouwinfo
ArchitectJoseph Poelaert
Bouwkosten45 miljoen BEF
Detailkaart

Rechtsonder de Marollen
Portaal    Civiele techniek en bouwkunde

Toelichting

Het is het centrum van het rechtsgebied van het hof van beroep van Brussel en van het gerechtelijk arrondissement Brussel en de zetel van het Hof van Cassatie. Het gebouw is opgetrokken in eclectische stijl, vanaf 1860, door architect Joseph Poelaert, onder de regering van de koningen Leopold I en Leopold II. Dit gigantische gebouw werd in de 19de eeuw beschouwd als het grootste gebouw ter wereld.[1]
Naast nieuwe gevangenissen en rijkswachtkazernes geeft dit gebouw een nieuwe visie mee op de misdaadbestrijding in de tweede helft van de 19e eeuw. De nadruk kwam meer te liggen op het afschrikwekkende van het nieuwe arsenaal aan repressieve instellingen en gebouwen dan op de vrij willekeurige fysieke en publieke strafuitvoering in het voorheen heersende ancien régime.

Kenmerken

Het gerechtsgebouw is gebouwd op een sterk hellend vlak (niveauverschil van 20 meter tussen de boven- en benedenstad) waardoor de ingangen zich op verschillende niveaus bevinden. Alles aan dit gebouw is van enorme afmetingen en groots van schaal. Het gebouw heeft de vorm van een rechthoek waarvan de middellijnen respectievelijk 150 en 160 meter lang zijn.[1] De totale bebouwde grondoppervlakte is 26.006 m². Het is voorzien van 8 binnenplaatsen (6000 m²), 27 grote en 245 kleine zalen of lokalen. Een monumentale koepel (24.000 ton), 104 meter hoog (142 meter boven TAW), bekroont het gebouw.[2]

De indrukwekkende hal of de salle des pas perdus is zo’n 3.600 m² groot met inbegrip van de galerij van de eerste verdieping en is 90 meter lang en 40 meter breed. Een windroos met zestien stralen geeft het centrum van de ruimte aan.

Geschiedenis

Bouw

Het vroegere justitiepaleis bevond zich tussen de Grote Zavel en het Gerechtsplein. Dit werd gebouwd in 1818-1823 door de architect François Verly, maar werd al snel te klein en dus zocht men naar een locatie om een nieuw justitiepaleis te bouwen.

Voor dit prestigieuze project werd bij Koninklijk Besluit van 27 maart 1860 een wedstrijd georganiseerd waaraan Belgische en buitenlandse architecten konden deelnemen. Er was een oppervlakte van 1 hectare 60 are voorzien voor de inplanting. De beoordelingscommissie ontving 28 ontwerpen waarvan geen enkel voldeed.

Men maakte nog meer ruimte vrij (2 hectare) en de minister van Justitie Victor Tesch kreeg de opdracht een architect aan te wijzen. Het werd Joseph Poelaert, een architect die in de beoordelingscommissie had gezeteld. Er volgde een lange periode van discussies over de uiteindelijke kostprijs, geraamd op 12 miljoen BEF in 1863, en de uit te voeren onteigeningen, het bedrag van de financiële tussenkomst van de stad Brussel en de provincie Brabant enz. Opnieuw werd de oppervlakte van het bouwterrein herzien en kwam men uit bij een oppervlakte van 4,63 hectare en een extra kost van 3,2 miljoen BEF.

Op 31 oktober 1866 werd de eerste steen gelegd en in 1867 moesten de bewoners van de wijk Bovendael plaats ruimen voor het monumentale gerechtsgebouw. Om aan hun boosheid lucht te geven, wezen ze de chef-architect Joseph Poelaert aan als verantwoordelijke voor hun ongeluk. Zo ontstond de spotnaam "schieven architek", een van de ergste scheldwoorden in het dialect van de Marollen.[3]

Het paleis werd op 15 oktober 1883 uiteindelijk in gebruik genomen. Architect Poelaert, in 1879 overleden, zag dus de voleinding van zijn levenswerk nooit. Uiteindelijk kostte het hele project 45 miljoen BEF, inclusief het meubilair.

Architect Victor Horta was hard in zijn kritiek: "Cyclopische architectuur ontsproten aan de verbeelding van een dwerg, zonder kennis van de menselijke schaal."

Renovatie

In 2003 werd de dakbedekking vernieuwd en de ruwbouwstructuur werd hersteld en verstevigd. Op maandag 1 september 2003 werd de beschermfolie van de gouden koepel in de vorm van een kroon verwijderd, een aandachtstrekker in de skyline van Brussel.

In 2004-2005 werd de onderbouw van de koepel gerenoveerd (onder andere de zuilengalerij en de onderliggende sokkel).

In 2010 kondigen ministers Stefaan De Clerck, minister van Justitie, en Didier Reynders, verantwoordelijk voor de Regie der Gebouwen, in het kader van het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie, een internationale ideeënwedstrijd om mogelijke toekomstige bestemmingen voor het Brusselse gerechtsgebouw uit te tekenen.[4]

Trivia
Luchtfoto van het Paleis van Justitie in Lima
Zijaanzicht van het Justitiepaleis in Brussel
  • Het Justitiepaleis is groter dan de Vaticaanse Sint-Pietersbasiliek.
  • Het Justitiepaleis is gebouwd op de Galgenberg, waar vroeger veroordeelde misdadigers werden opgehangen.[5]
  • Een aanzienlijk deel van de Marollenwijk werd onteigend en afgebroken voor de bouw van Poelaerts project. Dit werd destijds gecontesteerd vanwege de veroorzaakte sociale drama's. Toen de Marolliens zagen welk bombastisch gebouw op de heuvel verrees, gingen ze Poelaert oneerbiedig de "Skieven Architec" noemen (Schuine - pejoratief bedoeld - Architect), een uitdrukking die in het Brussels nog steeds voortleeft.[5]
  • Op technisch-bouwkundig vlak was het vrij vernieuwend om ijzer en andere metalen te combineren met steen, onder meer in de grote toegangsportiek en de imposante koepel.
  • Hoewel een koepel ontbreekt en het gebouw veel kleiner is, lijkt het Paleis van Justitie in Lima (waar het hoogste gerechtshof van Peru zetelt) zowel qua vorm als qua façade sterk op het gerechtsgebouw van Brussel, iets wat niet verwonderlijk is aangezien het gebouw gebaseerd is op de plannen van deze laatste.
  • De koepel van het gerechtsgebouw werd door de terugtrekkende Duitse troepen in 1944 in brand gestoken.
  • Hitler was een grote fan van het gebouw en baseerde in samenwerking met Albert Speer verschillende monumentale gebouwen uit het nazitijdperk op het ontwerp van het Justitiepaleis van Brussel.
  • In de koepel werden in 1951 antennes van de prille televisieomroep opgesteld en vanaf 1953 was de dispatching van Eurovision er ondergebracht. De 17 meter hoge antenne werd in 2002 verwijderd.
  • In de musical "Darling Lili" uit 1970 (met Julie Andrews in de hoofdrol) fungeert het gebouw als spoorwegstation.
  • Het Justitiepaleis werd op 3 mei 2001 als monument beschermd bij gouvernementeel besluit.[5]
  • Naast het Justitiepaleis bevindt zich het Belgisch Nationaal Infanteriemonument.

Zie ook

Noten
  1. (fr) Unesco World Heritage: Le Palais de Justice de Bruxelles
  2. (en) Structurae: Palais de Justice de Bruxelles
  3. Ontruiming van de wijk Bovendael in 1867: Schieven architek!
  4. Brussels Court House: imagine the future!
  5. (nl) Justitiepaleis. Regie der Gebouwen (19 april 2010). Geraadpleegd op 26 april 2010.
Zie de categorie Justitiepaleis van Brussel van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.