Jupta Itoewaki

Itoewaki werd geboren in Kawemhakan en groeide daar ook voor een deel op.[1] Ze volgde de Algemene Middelbare School en werkt sinds 2010 als zelfstandig als tolk-vertaler in het Wayana. Daarnaast werkte ze van 2010 tot 2013 voor het Surinaamse kantoor van het Amazon Conservation Team. Sinds 2017 werkt ze aan projecten van de Vereniging Inheemse Dorpshoofden Suriname (VIDS).[2]

In april 2018 richtte ze de stichting Molokot op om de Wayana-indianen te kunnen vertegenwoordigen.[1] Zij is ook de voorzitter.[3] Enkele maanden later werd ze op voordracht van de VIDS toegelaten tot een stage in Genève bij het Hoge Commissariaat voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties (OHCHR). Hier kreeg ze trainingen op het gebied van inheemse en algemene mensenrechten zoals grondrechten, zelfbeschikking, vrijwillige, voorafgaande en geïnformeerde toestemming, mechanismen voor rechtsbescherming en traditionele kennis. Haar stage van circa een maand viel samen met de jaarvergadering van het VN-Expertmechanisme van de Rechten van Inheemse Volken (EMRIP).[4]

Ze vertegenwoordigde haar volk tijdens verschillende protestmanifestaties, zoals in februari 2019 voor Royal Torarica in Paramaribo toen de regering gastheer was van een klimaatconferentie[5] en in april 2019 voor het United Nations Permanent Forum on Indigenous Issues (UNPFII) in New York. In deze gevallen had ze een hand voor de mond geschminkt. Ook hield ze toen een toespraak voor de UNDFII.[6][7] Tijdens een klimaatmars in Den Haag in september 2019 was ze een van de sprekers tegenover meer dan 35.000 betogers.[8] Twee maand later hield ze een presentatie tijdens de International Conference for Population and Development (ICPD) in Nairobi, Kenia.[9]

In april 2019 organiseerde ze een krutu (vergadering) van vijf dagen in Kawemhakan met het doel om een gemeenschappelijke visie voor de Wayana-gemeenschappen te ontwikkelen.[10] In 2020, tijdens de coronacrisis in Suriname, vloog ze met Molokot voeding en medische benodigdheden in om te voorkomen dat inwoners de Franse grens over zouden steken om inkopen te doen in Maripasoula.[11]

In februari 2020 werd ze onderscheiden met een Golden Gavel Award. Deze reikt de Stichting Platform Politiek Actieve Vrouwen sinds 2018 uit aan vrouwelijke leiders in de strijd voor bescherming van het milieu.[12]

Zij is lid van de Amazone Partij Suriname (APS).[13] Tijdens de verkiezingen van 2020 is zij lijsttrekker in Sipaliwini op de lijst van de Partij voor Recht en Ontwikkeling (PRO) die de APS vertegenwoordigt.[14]