Judith Butler

Judith Butler groeit op in een Joods gezin van Hongaars/Russische afkomst. Haar ouders zijn zeer actief in het politieke debat en bezitten een aantal bioscopen in de buurt. De generatie Amerikaanse Joden waartoe zij behoort probeert te assimileren en dat betekent dat zij zich zoveel mogelijk gedragen als de mannelijke of vrouwelijke sterren in Hollywoodfilms. [3]

Als 14-jarige maakt ze kennis met de filosofie in de lokale synagoge, waar ze naartoe is gestuurd in de hoop dat de rabbijn haar discipline kan bijbrengen. Hij brengt haar in contact met de denkwereld van Buber en Spinoza. Wanneer zij bij wijze van straf een werkstuk moet maken, verdiept ze zich in de persoon van Baruch Spinoza, die op 27 juli 1656 verbannen werd uit de Portugees-Joodse gemeenschap van Amsterdam, vanwege zijn afwijkende (ketterse) denkbeelden. Ook brengt ze uren door in de kelder van het ouderlijk huis om boeken over filosofie te lezen.

Na de middelbare school gaat ze filosofie studeren aan het Bennington College, in Vermont en de Yale Universiteit. Met een Fullbrightstudie beurs vervolgt ze haar studie in Heidelberg, onder meer bij Hans-Georg Gadamer. Het idee voor haar proefschrift ontstaat, wanneer ze bij Hegel leest over de tweespalt tussen het (seksueel) verlangen en de erkenning als mens, zoals beschreven in zijn boek Phänomenologie des Geistes. Ze noemt dit krachtenveld, naast feminisme en gender, misschien wel het centrale thema van haar werk. [4]

In 1987 publiceert ze haar eerste boek, Subjects of Desire: Hegelian Reflections in Twentieth-Century France, een bewerking van haar dissertatie. Daarna verschijnen nog tientallen boeken en artikelen van haar hand over gender, politiek, kwetsbaarheid en gelijkberechtiging.

Butler is ook hoogleraar filosofie aan de European Graduate School in Saas-Fee.

In 1990 publiceert Butler Gender Trouble: Feminism and Subversion of Identity. In dit boek beschrijft ze het, volgens haar, "structurele geweld dat wordt uitgeoefend door de scheiding der seksen louter in man of vrouw. Ze vraagt zich af, waarom "de in principe onuitputtelijke schakeringen van verlangen en lichamelijkheid, altijd gereduceerd worden tot hetero en homoseksualiteit." [5]

Het boek is een pleidooi voor vrije keuze ten aanzien van hoe je je lichaam en je leven vorm geeft. Volgens Butler gaat de maatschappij gebukt onder het juk van de heteroseksualiteit. Deze bepaalt de rangorde tussen mensen. "Zij die niet aan de norm voldoen worden gezien als onbegrijpelijk en abject, gemarginaliseerd en bedreigd." [5]

Volgens Butler is het begrip gender ruimer dan de verschillen die zich voordoen op het vlak van chromosomen, hormonen, uitwendige geslachtskenmerken of inwendige voortplantingsorganen. Ze verzet zich tegen de heteroseksualiteit als de heersende norm en betoogt dat het geweld vooral diegenen treft die niet kunnen of willen voldoen aan deze eenduidige tweedeling van de seksen.

Het taboe rust met name op homoseksualiteit. In de jaren negentig ziet zij de Aidscrisis ontstaan. Het thema HIV/Aids is in die dagen nog nauwelijks bespreekbaar. Judith Butler maakt mee, hoe mensen hun geliefden zien sterven en daar niet over kunnen praten met hun familie en collega’s op het werk. Het verlies wordt niet geaccepteerd, omdat homoseksueel zijn niet aanvaard is. Ze noemt het ontkenning van liefde en lijden. Zelfs de mogelijkheid tot (openbare) rouw, zegt ze, is oneerlijk verdeeld.

Gender Trouble heeft het denken rond sekse en gender fundamenteel veranderd. [6] Met dit boek vestigt ze voorgoed haar faam als moraalfilosoof.

Sociologe Emma Brunt bekritiseert Butlers taalgebruik in Gender Trouble als een "in onnavolgbare orakeltaal geschreven academische verhandeling over het kunstmatige onderscheid tussen de man en de vrouw." Maar ze ziet het ook als pleidooi voor grensoverschrijdend gedrag, zoals crossdressing en andere ‘overtredingen’ op gendergebied. Eigenlijk zou iedereen in principe androgyn moeten (kunnen) zijn. [7]

Performativiteit is dankzij Judith Butler een bekend begrip in de filosofie geworden. Hiermee bedoelt zij dat "de wereld gevormd wordt door de manier waarop we over de wereld spreken." Wanneer het over gender gaat, is de rol van taal belangrijk, zoals bijvoorbeeld persoonlijk voornaamwoorden (hij/zij), karakteriseringen (stoer/lief), gestuurde handelingen (‘jongens huilen niet’), kleding of kleurencodes (blauw/roze). Butler noemt het gescripte handelingen. [5]

Zij betoogt dat het leven bestaat uit discursief gedrag; dit betekent dat je bepaalde zaken logisch en consistent verricht. In de omgang met anderen, scholing en werk voelen wij ons gebonden aan bepaalde regels en normen. Ze vormen de conventies, waaraan men zich behoort te houden en waarvan men niet afwijkt . In die zin spreekt Butler over de wet van de seksualiteit, waarbij heteroseksualiteit de norm is en de daarmee verbonden macht in handen heeft. Ze bepaalt ook onze herkenbaarheid als mens. Een ieder die niet aan deze normen voldoet wordt als bedreigend gezien en weet zich onbegrepen.

Maar langzamerhand worden in het westen uitsluiting en vernedering omgezet in zichtbaarheid en zelfbewustzijn. In dit emancipatieproces, benadrukt Butler, spelen de politiek en de wetenschap ook een belangrijke rol.

Ze doet ook suggesties voor concrete handelingen. In haar essay in Is Critique Secular? verwijst ze naar de wijze waarop homo- en lesbiennerechten sinds een aantal jaren hoe langer hoe meer ingezet worden voor het ‘beschavingsdenken’. In dit verband noemt ze de Nederlandse context, waar de houding tegenover homoseksualiteit deel is van het inburgeringsexamen. [8]

Haar boek Undoing Gender (2004) is beïnvloed door en tegelijkertijd een bijdrage aan de nieuwe Genderpolitiek, die zich bezighoudt met zaken als transgender, transseksualiteit en interseksualiteit.

Na 2000 richt Butler haar focus op oorlog, geweld en verantwoordelijkheid. Ook zet ze zich actief in voor de Occupy-beweging. [9]

Gebrek aan erkenning bij seksuele minderheden zet Butler op het spoor van een ander thema: de kwetsbaarheid, in filosofische en politieke zin, van onderdrukte groepen. [4] Daarover schrijft ze in Precarious Lives. The Power of Mourning and Violence (2004). Wat voor mensen en hun kwetsbaarheid geldt, is ook van toepassing op landen. Na de gebeurtenissen op 9/11 ziet Butler dat de politici in de Verenigde Staten zich vooral uitlaten over de onoverwinnelijkheid en de onkwetsbaarheid van de VS. Het lijkt Butler van groter belang om juist de kwetsbaarheid en onderlinge afhankelijkheid van alle landen ter wereld te onderstrepen en daarvoor internationale regels op te stellen. In haar boek Frames of War. When Is Life Grievable? (2008) schrijft ze over alle slachtoffers van oorlog en geweld. Ook hier constateert zij dat sommige slachtoffers blijkbaar meer recht hebben op aandacht en het tonen van verdriet dan anderen.

Judith Butler voelt zich sterk gedreven door de ethische filosofie. We zijn allemaal mensen en leven samen binnen één gemeenschap. Dit betekent, volgens Butler dat de we afhankelijk zijn van elkaar en verplichtingen tegenover elkaar hebben. Ze begrijpt dat afwijkend seksueel verlangen ingewikkeld kan zijn voor mensen die anders denken (voelen) en soms vijandschap oproept. Maar de behoefte aan wederkerigheid, in de zin van gelijke behandeling van iedereen, is onuitroeibaar. [4]

Boeken

• Butler, Judith (1999) [1987]. Subjects of desire: Hegelian reflections in twentieth-century France. New York: Columbia University Press. ISBN 9780231159982. [Her doctoral dissertation.]
• Butler, Judith (2006) [1990]. Gender trouble: feminism and the subversion of identity. New York: Routledge. ISBN 9780415389556.
• Butler, Judith (1993). Bodies that matter: on the discursive limits of "sex". New York: Routledge. ISBN 9780415903653.
• Butler, Judith; Benhabib, Seyla; Fraser, Nancy; Cornell, Drucilla (1995). Feminist contentions: a philosophical exchange. New York: Routledge. ISBN 9780415910866.
• Butler, Judith (1997). Excitable speech: a politics of the performative. New York: Routledge. ISBN 9780415915878.
• Butler, Judith (1997). The psychic life of power: theories in subjection. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 9780804728126.
• Butler, Judith (2000). Antigone's claim kinship between life and death. New York: Columbia University Press. ISBN 9780231518048.
• Butler, Judith; Laclau, Ernesto; Žižek, Slavoj (2000). Contingency, hegemony, universality: contemporary dialogues on the left. London: Verso. ISBN 9781859842782.
• Butler, Judith; Beck-Gernsheim, Elisabeth; Puigvert, Lídia (2003). Women & social transformation. New York: P. Lang. ISBN 9780820467085.
• Butler, Judith (2004). Precarious life: the powers of mourning and violence. London New York: Verso. ISBN 9781844675449.
• Butler, Judith (2004). Undoing gender. New York/London: Routledge. ISBN 9780203499627.
• Butler, Judith (2005). Giving an account of oneself. New York: Fordham University Press. ISBN 9780823246779.
• Butler, Judith; Spivak, Gayatri (2007). Who sings the nation-state?: language, politics, belonging. London New York: Seagull Books. ISBN 9781905422579.
• Butler, Judith; Asad, Talal; Brown, Wendy; Mahmood, Saba (2009). Is critique secular?: blasphemy, injury, and free speech. Berkeley, California: Townsend Center for the Humanities, University of California Distributed by University of California Press. ISBN 9780982329412.
• Butler, Judith (2009). Frames of war: when is life grievable?. London New York: Verso. ISBN 9781844673339.
• Butler, Judith; Habermas, Jürgen; Taylor, Charles; West, Cornel (2011). The power of religion in the public sphere. New York: Columbia University Press. ISBN 9781283008921.
• Butler, Judith; Weed, Elizabeth (2011). The question of gender Joan W. Scott's critical feminism. Bloomington: Indiana University Press. ISBN 9780253001535.
• Butler, Judith (2012). Parting ways: Jewishness and the critique of Zionism. New York: Columbia University Press. ISBN 9780231517959.
• Butler, Judith; Athanasiou, Athena (2013). Dispossession: the performative in the political. Cambridge, UK Malden, Massachusetts: Polity Press. ISBN 9780745653815.
• Butler, Judith (2015). Senses of the subject. New York: Fordham University Press. ISBN 9780823264674.
• Butler, Judith (2015). Notes toward a performative theory of assembly. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 9780674967755.

Book chapters

• Butler, Judith (1982), "Lesbian S & M: the politics of dis-illusion", in Linden, Robin Ruth, Against sadomasochism: a radical feminist analysis, East Palo Alto, California: Frog in the Well, ISBN 9780960362837.
• Butler, Judith (1990), "The pleasures of repetition", in Glick, Robert A.; Bone, Stanley, Pleasure beyond the pleasure principle: the role of affect in motivation, development, and adaptation, New Haven: Yale University Press, ISBN 9780300047936.
• Butler, Judith (1991), "Imitation and gender insubordination", in Fuss, Diana, Inside/out: lesbian theories, gay theories, New York: Routledge, ISBN 9780415902373.
• Butler, Judith (1997), "Imitation and gender insubordination", in Nicholson, Linda, The second wave: a reader in feminist theory, New York: Routledge, pp. 300–316, ISBN 9780415917612.
• Butler, Judith (1997), "Gender is burning: questions of appropriation and subversion", in McClintock, Anne; Mufti, Aamir; Shohat, Ella, Dangerous liaisons: gender, nation, and postcolonial perspectives, Minnesota, Minneapolis: University of Minnesota Press, pp. 381–395, ISBN 9780816626496.
• Butler, Judith (2001), "Sexual difference as a question of ethics", in Doyle, Laura, Bodies of resistance: new phenomenologies of politics, agency, and culture, Evanston, Illinois: Northwestern University Press, ISBN 9780810118478.
• Butler, Judith (2001), ""Appearances aside"", in Post, Robert, Prejudicial appearances: the logic of American antidiscrimination law, Durham, North Carolina: Duke University Press, pp. 73–84, ISBN 9780822327134.
• Butler, Judith (1993), "Kierkegaard's speculative despair", in Solomon, Robert C.; Higgins, Kathleen M., The age of German idealism, Routledge History of Philosophy, Volume VI, London New York: Routledge, pp. 363–395, ISBN 9780415308786.
• Butler, Judith (2005), "Subjects of sex/gender/desire", in Cudd, Ann; Andreasen, Robin O., Feminist theory: a philosophical anthology, Oxford, UK Malden, Massachusetts: Blackwell Publishing, pp. 145–153, ISBN 9781405116619.
• Butler, Judith (2009), "Ronell as gay scientist", in Davis, Diane, Reading Ronell, Urbana: University of Illinois Press, ISBN 9780252076473. A collection of essays on the work of Avital Ronell.
• Blanchet, Nassia; Blanchet, Reginald (3 April 2010). "Interview with Judith Butler". Hurly-Burly: The International Lacanian Journal of Psychoanalysis. New Lacanian School. 3.
• Butler, Judith (2011), "Lecture notes", in Ronell, Avital; Joubert, Joseph, Georges Perros (Issue 983 of Collection Europe), Paris: Europe, ISBN 9782351500385. Details.

• (en) Judith Butlers officiële website / European Graduate School

Zie de categorie Judith Butler van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.