Joodse gemeenschap in Roermond

Archiefstukken maken melding van joodse inwoners van 1275-1443. Hiermee is Roermond een van de oudste plaatsen in het tegenwoordige Nederland waar een joodse gemeenschap bestond.

Hierna wordt weer melding van twee joodse gezinnen gemaakt omstreeks 1550. Ze dienden op last van het Hof van Gelre te worden uitgewezen, maar het stadsbestuur dacht daar anders over. Het is niet bekend hoe dit conflict afliep.

Begin 19e eeuw kwamen opnieuw joden naar Roermond. In 1821 was Roermond onderdeel van de bijkerk Sittard, in 1828 werd Roermond een zelfstandige bijkerk en in 1850 een ringsynagoge.

Diensten werden vanaf 1822 in een gehuurde kamer gehouden, en in 1850 werd een huis gekocht met een stuk grond waar een synagoge kon worden gebouwd. Deze kwam in 1853 gereed. Vermoedelijk was er vanaf 1828 al een joodse begraafplaats.

Vanaf het laatste kwart van de 19e eeuw nam het aantal joden af, maar in de jaren '30 van de 20e eeuw kwamen er veel vluchtelingen uit nazi-Duitsland naar Roermond. Doch toen Roermond werd bezet door de nazi's werden velen gedeporteerd en 133 van hen kwamen om. Wel verbleven veel onderduikers in de omgeving van Roermond. De synagoge werd vanaf 1942 door de nazi's als paardenstal gebruikt en werd, vlak voordat de oorlog was afgelopen, door een bomaanslag verwoest.

Na de bevrijding werd een nieuwe synagoge op de plaats van de oude gebouwd. Het aantal leden van de joodse gemeente was geslonken tot minder dan 20. In 1986 fuseerde de joodse gemeente met die van Heerlen, Maastricht en Venlo tot de Nederlands-Israëlietische Hoofdsynagoge Limburg.

In de Roermondse synagoge kwam een tentoonstelling die de geschiedenis van de joodse gemeenschap in Roermond belicht. In 2007 werd een monument ter herdenking van de 133 door de nazi's omgebrachte joden onthuld, dat zich bevindt op de binnenplaats van de synagoge.